ประชาไท - 17 พ.ค.48 ศ.รังสรรค์ เทียบสื่อมวลชนยุคทุนนิยมกับแมคโดนัลด์ ชี้ความล้มเหลวของ "McJournalism" มุ่งขายข่าวตื้น ละเลยประโยชน์สาธารณะ ถูกการเมืองระบอบ" ทักษิณ" ครอบหมดจด

"หากสื่อมวลชนไทยกลายเป็น McJournalism และขยายตัวขึ้นเรื่อยๆ พื้นที่สาธารณะที่เป็นไปเพื่อประโยชน์สาธารณะจะหดหาย ขณะเดียวกันก็ยิ่งเสริมความเข้มแข็งของระบบทักษิณาธิปไตย"
ศ.รังสรรค์ ธนะพรพันธ์ อาจารย์ประจำคณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ (มธ.) แสดงปาฐกถาเรื่อง McJournalism ภายใต้ระบอบทักษิณาธิปไตย ของมูลนิธิอิศรา อมันตกุล ประจำปี 2548 โดยแบ่งการอธิบายออกเป็น 3 ส่วน คือ McJournalism, ระบอบทักษิณาธิปไตย และ McJournalism ภายใต้ระบอบทักษิณาธิปไตย

อาจารย์ประจำคณะเศรษฐศาสตร์มธ.ระบุว่า หลังสงครามโลกครั้งที่ 2 ได้มีกระบวนการแปรข่าว
สารเป็นสินค้าและทำให้เกิดปรากฏการณ์ McJournalism ซึ่งเป็นปรากฏการณ์ของสื่อมวลชนที่เกิดขึ้นทั่วโลก และกำลังเกิดขึ้นกับสื่อมวลชนไทยด้วยโดยเฉพาะหนังสือพิมพ์

ปรากฏการณ์ดังกล่าวเป็นการนำการบริหารจัดการของร้านอาหารแมคโดนัลด์ (McDonald) มาใช้กับธุรกิจสื่อสารมวลชนในช่วง 30 ปีที่ผ่านมา ที่เน้นการผลิตที่รวดเร็ว ต้นทุนต่ำเพื่อตอบสนองต่อความต้องการของผู้บริโภคและให้ความสำคัญเชิงปริมาณ ซึ่งเหล่านี้มีผลต่อสื่อมวลชนทั้งในแง่การบริการจัดการ การหาข่าว และการนำเสนอ ทำให้กลายต้องเน้นข่าวสารและรูปแบบที่ผู้บริโภคต้อง
การเสพ มากกว่าข่าวสารนอกกระแสที่เป็นประโยชน์สาธารณะ

"แรงกดดันของทุนนิยมทำให้สื่อมวลชนไทยกำลังแปรเปลี่ยนเป็น McJournalism โชคดีที่ยังไม่ก้าวล่วงเป็น Junk Journalism เหมือน Junk Food ซึ่งเรื่องนี้อาจารย์นิธิ (เอียวศรีวงศ์) พูดไว้น่าสนใจว่า เมื่อสื่อมวลชนเน้นการตอบสนองความต้องการของผู้บริโภค ความหลากหลายก็จะน้อยลง และมีลักษณะการนำเสนอแบบป้อนเข้าปาก เพราะตลาดไม่ต้องการความละเอียดซับซ้อน" ศ.รังสรรค์กล่าว

ศ.รังสรรค์ กล่าวอีกว่า ขณะเดียวกันระบอบทักษิณาธิปไตยที่ถือกำเนิดขึ้น ก็มีส่วนในการครองงำสื่อมวลชน เพราะผู้ทรงอำนาจไม่ต้องการให้ผู้อยู่ใต้อำนาจมีความเห็นต่าง และหากเห็นไม่เหมือนก็ต้องหาทางปิดปาก

ทั้งนี้ ระบอบทักษิณาธิปไตย ถือกำเนิดขึ้นด้วยสาเหตุที่การออกแบบรัฐธรรมนูญต้องการให้มีนายกรัฐมนตรีและรัฐบาลที่เข้มแข็ง มีเสถียรภาพ ประกอบกับความอ่อนแอของกลุ่มทุนการเมืองเดิมหลังวิกฤตเศรษฐกิจปี 2540

นักวิชาการสำนักท่าพระจันทร์ยังกล่าวถึงผลของการเกิด McJournalism ภายใต้ระบอบทักษิณาธิปไตยว่า จะทำให้กลุ่มทุนของผู้มีอำนาจใช้วิธีการควบคุม กำกับ และตรวจสอบสื่อในหลายแนวทาง ได้แก่ การรุกคืบเข้ายึดกุมธุรกิจสื่อมวลชน การผนึกกำลังของกลุ่มทุนเพื่อไม่ให้โฆษณาแก่สื่อมวล ชน การใช้อำนาจรัฐควบคุมงบโฆษณาของหน่วยงานราชการ การกดดันธุรกิจสื่อสารที่ไม่พึงประ สงค์ด้วยการตรวจสอบภาษีหรือการฟอกเงิน การใช้สื่อภายใต้กลไกของรัฐในการตอบโต้สื่อมวลชนที่ออกมาวิจารณ์ และสุดท้ายคือ การใช้กฎหมายหมิ่นประมาทเป็นเครื่องมือฟ้องร้องกับบุคคลหรือองค์กรที่วิพากษ์วิจารณ์

"งานของ "อิศรา อมันตกุล" ในทศวรรษ 2540 และทศวรรษหน้าจะยากลำเค็ญยิ่งกว่า เพราะสื่อ มวลชนไม่ได้ต่อสู้กับอำนาจรัฐเผด็จการ หากแต่ต่อสู้กับเผด็จการที่มาจากการเลือกตั้งซึ่งอ้างความ ชอบธรรมได้ในระดับหนึ่ง ควบคู่กับอำนาจทุนที่ขับเคลื่อนขบวนการ McJournalism คำถามมีอยู่เพียงว่าจะหา "อิศรา อมันตกุล" ในทศวรรษนี้และทศวรรษหน้าจากแห่งหนตำบลใด" ศ.รังสรรค์กล่าว