สหวิชาชีพแพทย์ -พยาบาลจัดตลาดนัดความรู้ ดูแลผู้ป่วยเบาหวานแบบองค์รวม
สถาบันส่งเสริมการจัดการความรู้เพื่อสังคม (สคส.)

เมื่อต้นเดือนพฤษภาคม 2548 ที่ผ่านมา โรงพยาบาลเทพธารินทร์ มูลนิธิเพื่อพัฒนาการบริบาลผู้ป่วยเบาหวาน ร่วมกับ สถาบันส่งเสริมการจัดการความรู้เพื่อสังคม (สคส.) จัดโครงการตลาดนัดความรู้การดูแลผู้ป่วยเบาหวานขึ้น ณ โรงแรม เดอะ รอยัล เจมส์ ลอดจ์ 2000 อ.ศาลายา จ.นคร
ปฐม โดยโครงการดังกล่าวเป็นการรวบรวมทีมผู้เชี่ยวชาญทั้งแพทย์และพยาบาลด้านโรคเบา
หวานรวมถึงเภสัชกร นักกายภาพบำบัด รวมถึงนักวิชาการสาธารณสุขจากทุกภาค

ซึ่งกลุ่มคนเหล่านี้ล้วนมีความรู้และประสบการณ์ในการดูแลผู้ป่วยมาแลกเปลี่ยนองค์ความรู้เพื่อต่อยอดและขยายผลเพื่อการรักษาที่ดีซึ่งกันและกัน และนับเป็นครั้งแรกที่กลุ่มผู้เชี่ยวชาญดังกล่าวได้มาพบปะกันมากที่สุดทั้งนี้เพื่อหาตัวอย่างที่ดีและประสบการณ์ความสำเร็จจากผู้ร่วมวิชาชีพเพื่อนำไปปรับปรุงใช้ในโรงพยาบาลของตนต่อไป

ศ.นพ.วิจารณ์ พานิช ผอ.สถาบันส่งเสริมการจัดการความรู้เพื่อสังคม (สคส.) เปิดเผยว่า ในการจัดตลาดนัดความรู้การดูแลผู้ป่วยเบาหวานครั้งนี้ สคส.ทำหน้าที่เพียงผู้แนะนำกระบวนการการจัด
การความรู้ มาใช้เป็นเครื่องมือในกิจกรรมดังกล่าวเท่านั้น

ส่วนเป้าหมายของงานจะถูกกำหนดกันเองโดยกลุ่มแพทย์และพยาบาลที่เข้าร่วม ซึ่งเป้าหมายสูงสุดของการจัดงานครั้งนี้คือการเรียนรู้วิธีการดูแลผู้ป่วยเบาหวานได้อย่างมีประสิทธิภาพสูงสุด
โดยถือประโยชน์ของผู้ป่วยเป็นสำคัญ

แต่หลังจากเสร็จสิ้นการจัดงานครั้งนี้พบว่าคณะผู้ดูแลผู้ป่วยเบาหวานต่างก็มีเป้าหมายสูงยิ่งกว่า
นั่นก็คืออยากให้ไปถึงความรู้เพื่อการป้องกันโรคเบาหวานและโรคเรื้อรังอื่น ๆ

ทั้งนี้ได้มีการผลัดเปลี่ยนกันเล่าตัวอย่างความสำเร็จของผู้เข้าร่วมกิจกรรมนำมาแลกเปลี่ยนให้เครือข่ายฟังมากมาย เช่น กรณีความสำเร็จของ นางณิชกานต์ ลาภะ ฝ่ายเวชปฏิบัติครอบครัวและชุมชมโรงพยาบาลพังโคน ต.พังโคน จ.สกลนคร เล่าว่า ก่อนหน้านี้ประมาณ 10 เดือนตนมีผู้ป่วยในการดูแลมากถึง 250 คน

ซึ่งต้องดูแลทุกเรื่องตั้งแต่ศีรษะจรดเท้า โดยในโรงพยาบาลจะมีทั้งปฏิบัติการเชิงรุกและเชิงรับ
แต่ตนเกิดความท้อแท้ในการทำงานเพราะเมื่อเวลาพูดอะไรเกี่ยวกับเบาหวานผู้ป่วยมักไม่ยอมรับฟัง บางคนระดับน้ำตาลในเลือดสูงก็ไม่กระตือรือร้นที่จะลดหรือปฏิบัติตามคำแนะนำ แต่ตนก็ยังไม่ท้อ คิดว่าต้องรู้จักคนกลุ่มนี้ให้มาก

"ดิฉันจึงนำคนกลุ่มนี้มาเป็นหัวหน้ากลุ่มในการดูแลตนเอง ซึ่งได้ผลเห็นชัดว่าระดับน้ำตาลลดลงโดยเฉพาะหัวหน้ากลุ่มและในเทศกาลปีใหม่ก็จัดให้มีการมอบรางวัลสำหรับผู้ที่รักษาระดับน้ำตาลได้ดีติดต่อกันทุกเดือนส่วนในการดูแลผู้ป่วยเบาหวานในคลินิก หลังจากได้พูดคุยกับผู้ป่วยอย่างเป็นกันเองก็ทำให้ผู้ป่วยเชื่อฟังเรามากขึ้น บางคนถึงกับยกย่องให้เป็นหมอประจำตัวเรา ก็อดปลื้มไม่ได้ที่เขาให้ความไว้วางใจเราส่วนการให้บริการเชิงรุก เราจะออกเยี่ยมบ้านผู้ป่วย พยายามทำความรู้จักคุ้นเคยให้มากแต่ก่อนเราทำงานตามหน้าที่ แต่เดี๋ยวนี้ฉันมีความรู้สึกมากกว่านั้น ฉันดูแลผู้ป่วยเหมือนญาติคนหนึ่ง" นางณิชกานต์ กล่าว

นอกจากนี้ นายแพทย์บุญรัก ธำรงลักษณ์กุล จากศูนย์สุขภาพชุมชนตะพง อ.เมือง จ.ระยอง เล่าว่าในการดูแลผู้ป่วยเบาหวานแบบองค์รวม ของศูนย์สุขภาพชุมชนตะพง นั้นจะใช้วิธีการดึงคนในชุมชนเข้ามามีส่วนร่วมให้บริการ โดยให้อาสาสมัครซึ่งเป็นคนในชุมชนและผ่านการอบรมแล้ว
เป็นผู้ตรวจเลือดเพื่อหาระดับน้ำตาล ณ หมู่บ้าน

ทั้งนี้เพื่อเพิ่มทางเลือกในการเข้าถึงบริการโดยเฉพาะผู้ป่วยสูงอายุ ผู้ป่วยพิการ หรือผู้ติดภารกิจ
ทำให้ผู้ป่วยสามารถเจาะเลือดในหมู่บ้านก่อนเข้ารับการรักษาในศูนย์บริการฯ

นอกจากนี้ผู้ป่วยยังสามารถตรวจเลือดก่อนกำหนดนัดได้ตามต้องการ ถ้ามีอาการผิดปกติ โดยมีแนวทางปฏิบัติอยู่ในชุมชนเอง คนในชุมชนสามารถคัดกรองผู้ป่วยเบาหวานรายใหม่ได้อย่างละเอียด

ทั้งนี้ ดร.วัลลา ตันตโยทัย จากโรงพยาบาลเทพธารินทร์ เปิดเผยว่า เวทีนี้ทำให้เกิดแนวคิดและกระบวนการซึ่งสามารถนำไปใช้กับทีมให้บริการสุขภาพในโรงพยาบาลตั้งแต่ระดับหัวหน้าโรงพยาบาลจนถึงระดับปฏิบัติการ เพื่อพัฒนาการดูแลผู้ป่วยที่มีประสิทธิภาพต่อไป ซึ่งแนวคิดต่างๆ นี้ส่วนได้จากกระบวนการเล่าเรื่องที่เป็นสำเร็จของแต่ละหน่วยงาน

ซึ่งตัวอย่างความสำเร็จนี้เองจะมีการนำไปประยุกต์ใช้ต่อไป และสิ่งสำคัญก็คือความรู้ที่ได้จากผู้ป่วยเบาหวานเองเป็นข้อมูลที่ต้องระดมความคิดและนำมาแลกเปลี่ยนเรียนรู้กับผู้ป่วย รวมถึงผู้เกี่ยวข้องเช่นญาติและคนในชุมชนทั้งนี้เพื่อดูแลรักษาผู้ป่วยและส่งเสริมสุขภาพชุมชนในอนาคต