ควันหลงจากการรัฐประหาร (หวานเย็น) ยังไม่จาง และหลายคนยังไม่ทันถ่ายรูปกับรถถังครบทุกรุ่น...

ความสนใจของมวลชนที่พุ่งไปยังกระแสสนับสนุนและกระแสต่อต้านการรัฐประหารก็ยังคงปะทะกันอย่างดุเดือดเลือดพล่านไม่หยุดหย่อน

ไม่ว่าใครจะรักทหารหรือต้านรถถัง คอลัมน์ "Book Club" ของประชาไทสัปดาห์นี้ ขอเว้นวรรคด้วยการไม่พูดถึงทหาร แต่จะขอพูดถึงความเคลื่อนไหวของขบวนการภาคประชาชนชื่อกระฉ่อนอย่าง "ซาปาติสตา" แทน (ด้วยความคิดถึง "รองผู้บัญชาการ มาร์กอส" ที่ห่างหายจากการตกเป็นข่าวมาพักใหญ่ๆ แล้ว)

เมื่อกลางเดือนกันยายน หนังสือชื่อ The Uncomfortable Dead: What"s missing is missing ซึ่งเขียนโดย Ignacio Taibo ออกวางจำหน่าย และสร้างเสียงฮือฮาในหมู่นักอ่านนิยายรหัสคดีแถบละตินอเมริกา เพราะว่ากันว่า อิกนาชิโอ เป็นนักเขียนนิยายขายดีที่มีแฟนๆ รออ่านผลงานของเขาเป็นจำนวนไม่น้อย แต่สิ่งที่ทำให้หนังสือเล่มนี้มีคนรออ่านอีกเป็นจำนวนมาก เป็นเพราะผุ้ที่มาร่วมเขียนในหนังสือเล่มนี้ ก็คือ รองผู้บัญชาการมาร์กอส แห่งขบวนการซาปาติสตา นั่นเอง

จุดขายของหนังสือ "ตายแบบไม่สะดวก" อยู่ที่การเป็นภาคต่อของนิยายชุดนักสืบ Hector Berlascoaran ซึ่งเป็นผลงานที่ขายดีมาแต่เดิมของอิกนาชิโอ

แต่ The Uncomfortable Dead คือภาคต่อที่นักสืบเฮกเตอร์มีภารกิจต้องสืบสวนคดีฆาตกรรมและติดตามตัว (ผู้ต้องสงสัยว่าเป็น) ฆาตรกรนามว่า Morales ที่แสนจะลึกลับ

ขณะเดียวกัน ชายหนุ่มชื่อว่า Elias Contreras ซึ่งมีภูมิลำเนาในแถบภูเขา (ไม่แน่ใจว่าอยู่แถวป่าเชียปาสด้วยหรือเปล่า) ก็เดินทางเข้าเมืองเม็กซิโกซิตีเพื่อตามล่าตัวโมราเลสเช่นเดียวกัน

การดำเนินเรื่องของนิยายเล่มนี้จึงแบ่งออกเป็นสองส่วน และมีตัวละครหลัก 2 ราย คือ นักสืบเฮกเตอร์ ที่เขียนโดยอิกนาชิโอ และอีกส่วนหนึ่งเป็นการบรรยายเหตุการณ์ผ่านสายตาเอเลียส ซึ่งเขียนโดยรอง ผบ.มาร์กอส

คดีลึกลับและการดำเนินเรื่องที่เต็มไปด้วยอารมณ์ขัน เป็นสิ่งที่นักวิจารณ์ต่างประเทศยกนิ้วให้กับหนังสือเล่มนี้ และยกเครดิตให้รองผู้บัญชาการมาร์กอสที่สร้างสีสันใหม่ๆ ให้กับภาคต่อของนักสืบเฮกเตอร์ ซึ่งยังคงความสนุกตื่นเต้นตามมาตรฐานการเขียนของอิกนาชิโอ

แต่ต่อให้ฝีมือดีสักแค่ไหน เมื่ออิกนาชิโอเขียนมาหลายตอนเข้า นักอ่านก็เริ่มจะเดาทางได้ สำนักพิมพ์และอิกนาชิโอจึงต้องอาศัย "เอเลียส" ซึ่งเป็นตัวละครตัวใหม่จากปลายปากกาของรอง ผบ.มาร์กอส มาช่วยสร้างแรงดึงดูดให้กับนักอ่านอีกแรงหนึ่ง

หากสิ่งที่นักวิจารณ์พูดถึงมากกว่านั้นคือความเข้มข้นของเนื้อหาที่อ้างอิงสถานการณ์ทางการเมืองปัจจุบันของเม็กซิโก ซึ่งเชื่อมโยงความเป็นไปในสังคมกับปัญหาความขัดแย้งระหว่างชนชั้นและชาติพันธุ์ให้เข้ากันได้อย่างมีอรรถรส

มุมมองของนักวิจารณ์ส่วนใหญ่ อยู่ภายใต้พื้นฐานความเชื่อว่านี่คือการเปิดเปลือยทัศนคติทางการเมืองของอิกนาชิโอและรองผู้บัญชาการมาร์กอส ซึ่งต้องการถ่ายทอดเจตนารมณ์ของตัวเองผ่านนิยาย ที่อ่านง่ายและ (อาจจะ) เข้าถึงคนหมู่มากได้ง่ายกว่างานเขียนประเภทอื่น

หนังสือเล่มนี้ถูกซื้อลิขสิทธิ์ไปแปลเป็นภาษาอังกฤษเรียบร้อยแล้วด้วย...

ก่อนหน้านี้ รวมเล่มบทความของรองผู้บัญชาการมาร์กอสเคยตีพิมพ์ออกมาแล้ว โดยใช้ชื่อหนังสือว่า Our Word is Our Weapon เพื่อยืนยันความเชื่อของซาปาติสตาและของตนเอง

ในฐานะที่เขาเป็นทั้งโฆษกและฝ่ายเสนาธิการของซาปาติสตา รองผู้บัญชาการมาร์กอสมักจะให้สัมภาษณ์เสมอว่าเขาเชื่อมั่นใน "อานุภาพแห่งถ้อยคำ" และแสวงหาแนวร่วมด้วยการใช้แถลงการณ์ จดหมาย และบทความ มากกว่าจะใช้กระสุนปืนหรืออาวุธอื่นใด

ส่วนผลงานอีกเล่มเป็นวรรณกรรมเยาวชนว่าด้วยเรื่องรุ้งกินน้ำที่ต่างสีสัน แต่ก็อยู่ร่วมกันได้อย่างสวยงาม มีชื่อเป็นภาษาอังกฤษว่า Story of the Colors หรือ Cinco Puntos ในภาษาสเปน

ในเมื่อผลงานที่ผ่านมา มีทั้งรวมบทความและวรรณกรรมเยาวชน การที่รอง ผบ.มาร์กอส จะลุกขึ้นมาเขียนนิยายรหัสคดีบ้างจึงไม่ใช่เรื่องแปลกอะไร แม้ว่าบางครั้งงานเขียนประเภทนี้จะถูกนักวิจารณ์จัดให้เป็นงานที่อ่านเพื่อความบันเทิงมากกว่าจะเป็นวรรณกรรมก็ตาม

ไม่ต่างอะไรกับซาปาติสตา ซึ่งถึงแม้ว่าจะเป็นขบวนการภาคประชาชนที่ออกมาเคลื่อนไหวต่อต้านรัฐบาลเม็กซิโกและอำนาจทุนนิยมด้วยการติดอาวุธครบมือ แต่ก็ยังไม่เคยมีข่าวออกมาสักทีว่ากองกำลังภายใต้หน้ากากกลุ่มนี้ใช้ความ "รุนแรง" ในการต่อสู้

The Uncomfortable Dead จึงอาจจะเป็นความพยายามของรองผู้บัญชาการมาร์กอส ที่ต้องการปล่อยให้ถ้อยคำต่างๆ ได้ทำหน้าที่ของมันไปอย่างเงียบๆ อีกครั้งหนึ่ง