(ร่าง)นโยบายภาคประชาชนเพื่อพัฒนาและแก้ไขปัญหาจังหวัดชายแดนภาคใต้

เครือข่ายการเมืองภาคประชาชน เกิดขึ้นจากการรวมตัวขององค์กรภาคประชาชนระดับต่างๆในพื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใต้อันประกอบด้วยจังหวัดปัตตานี นราธิวาส ยะลาและสงขลา ได้ร่วมกันระดมความคิดเห็นเพื่อจัดทำนโยบายของภาคประชาชน นำเสนอต่อพรรคการเมืองต่างๆ เพื่อเป็นแนวทางในการแก้ไขปัญหาและพัฒนาพื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใต้

(ร่าง) นโยบายดังกล่าว ประกอบด้วยแนวทางการแก้ไขปัญหาทางด้านต่างๆที่ครอบคลุมถึงนโยบายทางด้าน นโยบายด้านการเมือง การปกครอง ความยุติธรรม และสิทธิมนุษยชน นโยบายด้านเศรษฐกิจและทรัพยากร นโยบายด้านสังคมและการศึกษา โดยมีรายละเอียดต่างๆดังนี้

นโยบายด้านการเมือง การปกครอง ความยุติธรรม และสิทธิมนุษยชน

นโยบายด้านการเมือง การปกครอง ความยุติธรรมและสิทธิมนุษยชน เป็นแนวทางสำคัญที่จะปฏิรูปรูปแบบการปกครอง พร้อมปรับปรุงระบบความยุติธรรมและสิทธิมนุษยชน  ในพื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใต้ให้สอดคล้องกับรัฐธรรมนูญ โดยเน้นหลักการกระจายอำนาจสู่ท้องถิ่นและการมีส่วนร่วมของประชาชนอย่างแท้จริง โดยกำหนดนโยบายต่างๆออกเป็น 2 ด้าน คือ ด้านการเมืองและการปกครอง และด้านความยุติธรรมและสิทธิมนุษยชน

1. ด้านการเมืองและการปกครอง

1. กำหนดให้มีการปฏิรูปรูปแบบการเมืองการปกครองในพื้นที่ให้สอดคล้องกับสภาพที่เป็นจริงของพื้นที่ โดยมุ่งเน้นการพัฒนารูปแบบการเมืองการปกครองท้องถิ่นที่เหมาะสมกับท้องถิ่น เช่น การเลือกตั้งผู้ว่าราชการจังหวัดโดยประชาชน หรือการสรรหาผู้ที่มีความเหมาะสม เป็นต้น

2. กำหนดให้มีการจัดตั้งสภาองค์กรชุมชนท้องถิ่นเพื่อทำหน้าที่ในการถ่วงดุลอำนาจรัฐและให้ข้อเสนอแนะในการบริหารในพื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใต้

3.  ให้มีการกระจายอำนาจที่แท้จริงให้แก่องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นที่มีอยู่ พร้อมกับบูรณาการผู้นำส่วนท้องถิ่นอย่างเป็นเอกภาพ ให้ครอบคลุมถึง เช่น ตำรวจท้องถิ่น หลักสูตร การศึกษาท้องถิ่น การคลัง การคัดสรรบุคลากร รายได้ของท้องถิ่น เป็นต้น

4. ปรับปรุงโครงสร้างการบริหารราชการในพื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใต้ โดยการยกระดับผู้อำนวยการบริหารจังหวัดชายแดนภาคใต้ (ศอ.บต.) ให้เทียบเท่าปลัดกระทรวง และควรให้ผู้บริหารระดับสูงขององค์กรดังกล่าวบางส่วนเป็นผู้ที่มาจากพื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใต้ และมีระบบตรวจสอบ ศอ.บต. โดยจัดตั้งสภาประชาชนจังหวัดชายแดนภาคใต้ที่มาจากการเลือกตั้งหรือสรรหาจากคนท้องถิ่น (สภา ศอ.บต.)

5. ให้นำรัฐธรรมนูญมาตรา 87 วรรค 4 ว่าด้วยการเมืองภาคประชาชนมาใช้ให้เป็นรูปธรรมโดยเร่งด่วน

6. ผลักดันให้มีการจัดตั้งภาคการเมืองท้องถิ่น

2. ด้านความยุติธรรมและสิทธิมนุษยชน

1. ปรับปรุงกระบวนการยุติธรรมชุมชน โดยเฉพาะการจัดตั้งคณะกรรมการยุติธรรมชุมชนในระดับตำบลทุกตำบล โดยมีองค์ประกอบสำคัญที่ประกอบด้วยผู้นำศาสนา กำนัน ผู้ใหญ่บ้าน ผู้นำทางธรรมชาติในท้องถิ่นนั้นๆ และผู้ทรงคุณวุฒิที่ชุมชนยอมรับ เพื่อเป็นกระบวนการในการไกล่เกลี่ยข้อพิพาท และแก้ไขปัญหาของชุมชนระดับชุมชน

2. ปรับปรุงกระบวนการสืบสวนและสอบสวนของตำรวจ โดยตั้งอยู่บนหลักธรรมาภิบาล

3. แยกระบบศาลชารีอะห์ออกจากศาลทั่วไป

4. ให้ยกเลิก พระราชกำหนดการบริหารราชการในสถานการณ์ฉุกเฉิน พ.ศ.2548 กฎอัยการศึก และ ร่างพระราชบัญญัติการรักษาความมั่นคงภายในราชอาณาจักร พ.ศ.... เพื่อคงไว้ซึ่งสิทธิของประชาชนและลดเงื่อนไขในการสร้างปัญหาเพิ่มเติม

5. ให้ยึดหลักการความมั่นคงของมนุษย์เป็นศูนย์กลางในการแก้ไขปัญหา

นโยบายด้านเศรษฐกิจและทรัพยากร

นโยบายด้านเศรษฐกิจและทรัพยากร เป็นแนวนโยบายที่กำหนดโดยการตั้งอยู่บนพื้นฐานของการผลิตทางเศรษฐกิจที่ขึ้นอยู่กับฐานทรัพยากรธรรมชาติ โดยกำหนดนโยบายด้านต่างๆออกได้เป็น 4 ด้านด้วยกัน คือ ด้านทรัพยากร ด้านการพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานทางเศรษฐกิจ ด้านการพัฒนาเศรษฐกิจเฉพาะด้าน และด้านการแก้ไขปัญหาบัณฑิตว่างงาน ซึ่งมีรายละเอียดของแต่ละประเด็นดังนี้ คือ 

1. ด้านทรัพยากร ประกอบด้วยทรัพยากรที่ดินและทรัพยากรชายฝั่งทะเล

1.1 ปัญหาทรัพยากรที่ดิน

            1. กรณีอุทยานแห่งชาติทับที่เทือกเขาบูโด ให้ดำเนินการ ยกเลิกมติคณะรัฐมนตรี เรื่อง อุทยานทับที่  กั้นแนวเขตพื้นที่ที่ชาวบ้านครอบครองมาก่อนอุทยานอย่างชัดเจน และออกเอกสารสิทธิ์ในที่ดินที่ประชาชนถือครองมาเป็นระยะเวลานาน

            2. กรณีนิคมสร้างตนเองอำเภอสุคิริน จังหวัดนราธิวาส ที่ประชาชนรับสภาพหนี้จากการนิคม ให้ดำเนินการและยุติการคิดดอกเบี้ยในอนาคตยกเลิกดอกเบี้ยที่เกิดขึ้นในอดีต

            3. กรณีเอกสารสิทธิ์ในที่ดินสำหรับอยู่อาศัยบริเวณพื้นที่ชุมชนประมงชายฝั่ง ให้ดำเนินการ ให้มีการออกเอกสารสิทธิ์ในที่ดินสำหรับเป็นที่อยู่อาศัยสำหรับชาวประมงพื้นบ้านในพื้นที่ที่อยู่มาเป็นระยะเวลานาน และ ให้จัดหาที่ดินแห่งใหม่สำหรับพื้นที่ที่มีความคับแคบเกินไป

1.2 ทรัพยากรชายฝั่งทะเลและประมงเสื่อมโทรมอย่างรุนแรง ให้ดำเนินการแก้ไขพระราชบัญญัติการประมง 2490 อย่างเร่งด่วน พัฒนานโยบายทางการประมงให้มีการคุ้มครองสิทธิชาวประมงพื้นบ้านที่ยากจน และเตรียมอาชีพรองรับลูกหลานชาวประมง

2. ด้านการพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานทางเศรษฐกิจ ให้ดำเนินการ

            1. จัดสร้างตลาดจำหน่ายผลิตภัณฑ์การเกษตรจังหวัดชายแดนภาคใต้

            2. ประกันราคาสินค้าเกษตรที่สำคัญ เช่น ลองกองและเงาะ เป็นต้น

            3. จัดตั้งสหกรณ์การเกษตรของชุมชนในระดับชุมชน และสร้างเครือข่ายการเงินการธนาคารเพื่อการลงทุนตามหลักการอิสลาม

4. ส่งเสริมและพัฒนาสถาบันการเงินที่มุสลิมสามารถเข้าถึงได้ เพื่อเป็นพื้นฐานในการสร้างชุมชนให้เข้มแข็ง เช่น สหกรณ์  โรงรับจำนำ เป็นต้น

            5. เพิ่มศักยภาพการลงทุนในพื้นที่ โดยเน้นการระดมทุนจากภูมิภาคตะวันออกกลาง

            6. จัดตั้งกลุ่มผู้เชี่ยวชาญทางเศรษฐกิจมุสลิม 3 จังหวัด เพื่อกำหนดแนวทางในการพัฒนาเศรษฐกิจของพื้นที่ และเป็นที่ปรึกษาของนักลงทุนต่างๆ พร้อมกับผลิตผู้เชี่ยวชาญ

            7. ผลักดันการปรับปรุงสนามบินนราธิวาสให้ครบวงจร

3. ด้านการพัฒนาเศรษฐกิจเฉพาะด้าน ให้ดำเนินการ

            1. ผลิตและพัฒนาบุคลากรที่มีทักษะฝีมือ เช่น พยาบาล เพื่อส่งออกไปยังตะวันออกกลาง  ช่างฝีมือทางด้านการต่อเรือ และบุคลากรสำหรับเรือพาณิชย์ เป็นต้น

            2. สนับสนุนการค้าระหว่างประเทศขนาดเล็กโดยเฉพาะการทำการค้ากับประเทศเพื่อนบ้าน

            3. สนับสนุนอุตสาหกรรมปาล์มน้ำมันในพื้นที่ให้ครบวงจร

            4. สนับสนุนการดำเนินงานของอุตสาหกรรมอาหารฮาลาลใน 2 รูปแบบ ประกอบด้วย 1)  รูปแบบ SMEs ในระดับชุมชน หมู่บ้าน หรือการรับเหมาช่วงต่อจากโรงงานอุตสาหกรรม โดยรัฐพัฒนาระบบโครงสร้างพื้นฐาน และการอำนวยความสะดวกต่างๆ และ (2) รูปแบบอุตสาหกรรมขนาดใหญ่ โดยให้มุ่งเน้นการแปรรูปผลิตภัณฑ์การเกษตรในพื้นที่ และให้ชุมชนมีส่วนร่วมในการบริหารจัดการ

            6. สนับสนุนอุตสาหกรรมการผลิตภายในครัวเรือน โดยเฉพาะการตัดเย็บเสื้อผ้าและปักจักร โดยรัฐสนับสนุนเรื่องการตลาดและการจัดหาวัตถุดิบ

            7. สำรวจและพัฒนาพื้นที่สำหรับการทำเหมืองทองคำและแร่ดำ

            8. คงไว้ซึ่งอาชีพที่มีผลต่ออุตสาหกรรมต่อเนื่องอื่นๆที่สำคัญของชุมชน เช่น การทำนาเกลือ

4. ด้านบัณฑิตว่างงาน ดำเนินการโดย

            1. พักชำระเงินกู้ยืมสำหรับบัณฑิตที่ยังไม่มีงานทำ

            2. พัฒนาทักษะพื้นฐานที่สำคัญให้แก่กลุ่มบัณฑิต เช่น ทักษะด้านภาษาอังกฤษ  การสื่อสาร ฯ

3. จัดหาอาชีพในระยะเร่งด่วนสำหรับบัณฑิตที่ยังไม่มีงานทำ เช่น การจ้างเป็นอาสาสมัครพี่เลี้ยงพยาบาลที่ศึกษาอยู่ตามพื้นที่ต่างๆ เป็นต้น

            4. ให้สถาบันการศึกษากำหนดนโยบายระยะยาวในการผลิตบัณฑิตตามความต้องการของตลาดแรงงาน

นโยบายด้านด้านสังคม การศึกษาและวัฒนธรรม

นโยบายด้านสังคม การศึกษาและวัฒนธรรม มุ่งเน้นการสร้างสังคมที่ปลอดอบายมุข การมีส่วนร่วมของชุมชน และการจัดการศึกษาที่ให้ความสำคัญกับความเป็นท้องถิ่นเพิ่มขึ้น ควบคู่กับความเป็นชาติ โดยกำหนดนโยบายต่างๆออกเป็น 2 ด้าน คือ ด้านสังคม และด้านการศึกษาและวัฒนธรรม

1. ด้านสังคม ให้ดำเนินการ

            1. สนับสนุนการสร้างสังคมที่ปลอดจากอบายมุขทั้งปวง โดยการลดจำนวนแหล่งอบายมุข จัดแบ่งเขตพื้นที่สำหรับแหล่งอบายมุขและบันเทิงเริงรมย์อย่างชัดเจน มีการกำหนดกฎเกณฑ์และบังคับใช้กฎหมายที่เกี่ยวข้องกับอบายมุขที่ชัดเจนและเข้มงวด

            2. ส่งเสริมและสนับสนุนงบประมาณให้ทุกภาคส่วนทั้งภาครัฐ เอกชน สถาบันการศึกษา ฯลฯ ร่วมสร้างกระบวนการให้เกิดความเข้มแข็งของสถาบันครอบครัว และชุมชนอย่างกว้างขวางโดยเร่งด่วน ด้วยหลักการธรรมาภิบาล

            3. ส่งเสริมกิจกรรมที่เหมาะสมเพื่อการอยู่ร่วมกันในสังคมพหุวัฒนธรรมอย่างมีความสุข

            4. ส่งเสริมกิจกรรมพัฒนาคุณภาพชีวิตโดยชุมชนเป็นแกนหลักและบริหารจัดการกิจกรรมด้วยชุมชนเอง   เช่น  ครอบครัวมั่นคง  การพัฒนาทางด้านกายภาพ และจิตวิญญาณที่สมบูรณ์ การมีส่วนร่วมของสตรี  เพื่อเตรียมอนุชนที่ดีและสมบูรณ์ที่สามารถส่งต่อการพัฒนาให้เต็มศักยภาพต่อไป

            5. ใช้งบประมาณเป็นเครื่องมือสร้างกระบวนการมีส่วนร่วมของประชาชนอย่างแท้จริง

            6. ส่งเสริมให้ชุมชนที่มีความพร้อมจัดตั้ง "เขตสันติภาพ"

            7. เพิ่มมาตรการการคุ้มครองความปลอดภัยแก่เด็กและสตรีให้มากยิ่งขึ้น โดยใช้มาตรการสันติวิธี

2. ด้านการศึกษา และวัฒนธรรม ให้ดำเนินการ

            1.  สนับสนุนให้ชุมชนสามารถจัดการการศึกษาและการบริหารจัดการด้วยชุมชนเอง หรือ มีส่วนร่วมในการจัดการศึกษาอย่างเต็มที่ในทุกระดับ

            2. ส่งเสริมสนับสนุนการศึกษาทางเลือกที่เป็นสถาบันการศึกษาปอเนาะ ตาดีกา และ ศูนย์พัฒนาเด็กเล็กในมัสยิด ในการพัฒนาหลักสูตร บุคลากร งบประมาณที่พอเพียง  พัฒนาระบบการบริหารจัดการโดยตนเอง

             3. พัฒนารูปแบบการศึกษาตามอัธยาศัย เช่น พัฒนาการศึกษาที่บ้าน และพัฒนาการศึกษาแก่สถาบันครอบครัวและชุมชน

             4. ให้ชุมชนมีส่วนร่วมในการจัดการบริหารการศึกษาของรัฐมากขึ้น โดยกำหนดโครงสร้างการบริหาร และรูปแบบการบริหารการศึกษาที่ให้ชุมชนมีบทบาทมากยิ่งขึ้น พร้อมทั้งกำหนดสัดส่วนคณะกรรมการที่มาจากตัวแทนของพื้นที่ที่เหมาะสม

             5. พัฒนา "หลักสูตรท้องถิ่น" ทั้งระดับสถานศึกษาขยายไปสู่ระดับพื้นที่ชายแดนภาคใต้ในภาพรวม และใช้กระบวนการจัดทำหลักสูตรท้องถิ่นเป็นเครื่องมือให้เกิดการตื่นตัวของภาคชุมชนโดยการสืบค้นประวัติศาสตร์ชุมชนท้องถิ่น ภูมิปัญญา ศาสนา เทคโนโลยีที่เหมาะสม และทุนทางสังคมทุกด้าน นำไปเชื่อมโยงให้สอดคล้องกับบริบทของวิถีชีวิตชุมชนในปัจจุบัน

             6. พัฒนาหลักสูตรการเรียนการสอนที่สมดุล บูรณาการที่เหมาะสมกับหลักการต่างๆอย่างรอบด้าน สอดคล้องกับหลักศาสนา วิถีชีวิตชุมชน และจิตวิทยาพัฒนาการ เช่น การพัฒนาโรงเรียนสองระบบให้แพร่หลาย

             7. เร่งพัฒนาคุณภาพการจัดการศึกษา สถานศึกษา ครู นักเรียน ปัจจัยทางการศึกษา  แหล่งการเรียนรู้ในชุมชนฯ เพื่อให้เยาวชนสามารถศึกษาต่อในระดับสูงขึ้น และในสาขาที่มีความจำเป็นของชุมชน และสอดคล้องกับการพัฒนาในพื้นที่ เช่น สาขาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี บุคลากรทางการสาธารณสุขและการแพทย์

             8. พัฒนาให้มีองค์กรบริหารการศึกษาและวัฒนธรรมในจังหวัดชายแดนภาคใต้เฉพาะ/แบบพิเศษ มีบทบาทในการกำหนดหลักสูตร นโยบายและแผนการพัฒนาการศึกษา  มาตรฐานการศึกษา ฯลฯ ในพื้นที่ตามมาตรฐานสากล

             9. สร้างและพัฒนาเครือข่ายขององค์กรด้านการศึกษาภาคประชาชนเพื่อให้มีพลังในการต่อรองในการพัฒนาการจัดการศึกษาในพื้นที่

            10. ส่งเสริมและสนับสนุนวัฒนธรรมท้องถิ่นพื้นบ้านที่เหมาะสม โดยการมีส่วนร่วมของประชาชน

            11. กำหนดทิศทางการพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ให้ชัดเจน

            12. จัดตั้ง "มหาวิทยาลัยอิสลาม" ในพื้นที่ที่มีการเรียนการสอนทุกสาขาวิชา พร้อมทั้งยกฐานะ      มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ วิทยาเขตปัตตานี เป็นมหาวิทยาลัยเต็มรูปแบบ สู่สังคมอุดมปัญญา

นโยบายด้านอื่นๆ

นำข้อเสนอของคณะกรรมการอิสระเพื่อความสมานฉันท์แห่งชาติ หรือ กอส. มาปรับใช้ให้เป็น

สนับสนุนสื่อท้องถิ่น และเปิดโอกาสให้ประชาชนในท้องถิ่นมีชิ่งทางในการสื่อสารมากขึ้น

ให้ประชาชนมีส่วนร่วมในการตัดสินใจดำเนินโครงการขนาดใหญ่ต่างๆ

พิจารณาชดเชยผู้ที่ได้รับผลกระทบจากการใช้พระราชกำหนด (พรก.) การบริหารราชการในสถานการณ์ฉุกเฉิน พ.ศ.2548 ให้เหมาะสม

ข้อเสนอพิเศษสำหรับผู้สมัคร ส.ส.

ประสานงานจัดตั้งวิป หรือผู้ประสานงานระหว่างพรรคร่วมรัฐบาลและพรรคร่วมฝ่ายค้านมุสลิมในสภาผู้แทนราษฎร

นโยบายแห่งชาติเพื่อการแก้ปัญหาวิกฤตความรุนแรงในจังหวัดชายแดนภาคใต้

เสนอโดย

สำนักงานสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ

สมาคมนักข่าวนักหนังสือพิมพ์แห่งประเทศไทย

สถาบันข่าวอิศรา

สถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข

สถาบันวิจัยระบบสุขภาพภาคใต้ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์

คณะรัฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์

คณะวิทยาการจัดการ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์

สถานีวิทยุโทรทัศน์แห่งประเทศไทย ช่อง 11

สมาคมวิทยุโทรทัศน์ไทย

สมาคมนักหนังสือพิมพ์ภาคใต้

เครือข่ายบรรณาธิการหนังสือพิมพ์ท้องถิ่นภาคใต้

เครือข่ายรัฐศาสตร์และรัฐประศาสนศาสตร์ภาคใต้ (ครต.)

เครือข่ายและกลุ่มภาคประชาสังคมภาคใต้

๑. การปฏิรูปโครงสร้างการบริหารจัดการเฉพาะพื้นที่

๑.๑ การปรับโครงสร้างการบริหารจัดการของ ศอบต. ให้เป็นองค์กรอิสระ ขึ้นตรงกับ นายกรัฐมนตรี

       โดยเป็นองค์กรที่มีคุณลักษณะดังนี้

•           มีอำนาจในการตัดสินใจในการแก้ปัญหาและการวางแผนพัฒนา

•           มีอำนาจเบ็ดเสร็จในเรื่องงบประมาณ

•           มีอำนาจในการบริหารจัดการกำลังคนภาครัฐทุกสังกัด ที่มาปฏิบัติงานในพื้นที่ พิจารณาการย้ายข้าราชการเข้ามาในพื้นที่และการเสนอย้ายข้าราชการที่มีพฤติการณ์ที่ไม่เหมาะสมออกนอกพื้นที่ รวมทั้งการจัดอบรม ปฐมนิเทศ การให้บำเหน็จความชอบเป็นกรณีพิเศษแก่ข้าราชการที่มีผลงานดีเด่น

•           ใช้การบริหารจัดการแบบมีส่วนร่วม เช่น สัดส่วนของคณะกรรมการบริหารองค์กรให้มีคนในพื้นที่มากกว่าคนนอกพื้นที่

•           คณะกรรมการบริหารองค์กรต้องเป็นที่ยอมรับจากประชาชนในพื้นที่

๑.๒ การใช้วิถีมุสลิมบูรณาการกับการปกครองส่วนท้องถิ่น โดยจัดให้มีสมัชชาประชาชน หรือ สภาชุมชนที่ใช้กระบวนการซูรอ เป็นกระบวนการในการพัฒนาการเมืองแบบมีส่วนร่วม

๒. การปฏิรูประบบความยุติธรรม

๒.๑ การจัดตั้งองค์กรอิสระเพื่อความยุติธรรมในพื้นที่ ขึ้นตรงกับ นายกรัฐมนตรี

        โดยเป็นองค์กรที่มีคุณลักษณะดังนี้

•           มีระบบการร้องเรียน ร้องทุกข์เพื่อความเป็นธรรมเป็นภาษาถิ่น

•           มีระบบการร้องเรียนโดยเฉพาะเรื่องการเยียวยา

•           บูรณาการและเชื่อมประสานกับระบบยุติธรรมของรัฐ

๒.๒ การตั้งผู้พิพากษาศาลซารีอะห์ในระบบยุติธรรมคดีครอบครัวและมรดก

๒.๓ การตั้งศูนย์นิติวิทยาศาสตร์ในชายแดนภาคใต้

๓. การปฏิรูประบบการศึกษา

๓.๑ การคงความหลากหลายของการจัดการศึกษาในพื้นที่

๓.๒ พัฒนาคุณภาพการศึกษาทั้งสามัญศึกษา ศาสนศึกษา อิสลามศึกษา และอาชีพ ในโรงเรียนของรัฐ โรงเรียนเอกชน โรงเรียนเอกชนสอนศาสนาอิสลามในพื้นที่ ทั้งด้านหลักสูตร  และครูผู้สอนให้มีความเป็นเลิศ

๓.๓ การพัฒนาเป็นศูนย์กลางอิสลามศึกษาและอาหรับศึกษา

๓.๔ การจัดหลักสูตรในทุกระดับให้มีการศึกษาทั้งทางโลกและทางธรรม

๓.๕ การจัดการศึกษาเพื่อผู้ด้อยโอกาส ผู้พิการ และผู้ที่ได้รับผลกระทบจากเหตุการณ์

๓.๖ การจัดตั้งองค์กรเฉพาะเพื่อการแก้ปัญหาความรุนแรงที่เกิดกับครู การหยุดเรียนของนักเรียน

๓.๗ เสนอให้วันศุกร์วันเสาร์เป็นวันหยุดเรียนของโรงเรียนทุกประเภทในพื้นที่ เพื่อให้สอดคล้องกับวิถีชีวิต และวัฒนธรรมของท้องถิ่น และเป็นจุดเริ่มต้นของการยอมรับความหลากหลายของการจัดการด้านต่างๆในพื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใต้

๔. การปฏิรูประบบเศรษฐกิจ

๔.๑ การจัดการทรัพยากรธรรมชาติเพื่อขจัดความยากจน เช่น

•           การฟื้นฟูนาร้าง

•           การยกเลิกเรืออวนรุน อวนลาก เรื่อปั่นไฟปลากะตะ การมีพรบ.ประมง ใหม่

•           การแก้ปัญหาที่ทำกินที่บูโด สุไหงปาดี

๔.๒ การพัฒนาฝีมือแรงงานไทยในพื้นที่ให้มีความสามารถ มีทักษะ และส่งเสริมให้ไปทำงานในต่างประเทศ รวมถึงการดูแลแรงงานไทยในต่างประเทศ

๔.๓ การพัฒนาอุตสาหกรรมฮาลาล การเป็นครัวโลก

๔.๔ เป็นเขตเศรษฐกิจพิเศษ และส่งเสริมการค้าไทย - มาเลเซีย

๕. การปฏิรูปสังคม ประเพณี วัฒนธรรม

๕.๑ การจัดสวัสดิการสังคมภายใต้ ระบบซากาต

๕.๒ การพัฒนาให้เป็นพื้นที่ที่เป็นศูนย์กลางการเรียนรู้ความเป็นพหุวัฒนธรรมและความสมานฉันท์

๕.๓ สนับสนุนการขับเคลื่อนงานด้านศาสนาของชุมชน

๕.๔ การพัฒนาการสื่อสารสาธารณะ ให้อยู่บนฐานของความรู้ที่สังเคราะห์จากความเป็นจริงในพื้นที่