สุลักษณ์ ศิวรักษ์ กับทรรศนะต่อ อดีต ปัจจุบัน และอนาคตของสมัชชาคนจน

เรียบเรียงปาฐกถานำ "อดีต ปัจจุบัน และอนาคต ต่อแนวทางการแก้ไขปัญหาสมัชชาคนจน" ในการเสวนาตามโครงการสัมมนาวิชาการ "คนจน: ผลพวงของการพัฒนา" ณ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ เมื่อวันที่ 7 กันยายน 2551 ในวาระที่มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ได้มอบรางวัล "ฉันรักประชาชน" ให้แก่นางสาววนิดา ตันติวิทยาพิทักษ์ ศิษย์เก่ามหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ที่ได้ทุ่มเทเสียสละให้กับคนจนอย่างไม่รู้จักเหน็ดเหนื่อยตราบจนสิ้นชีวิต

 

 

ปาฐกถานำ "อดีต ปัจจุบัน และอนาคต ต่อแนวทางการแก้ไขปัญหาสมัชชาคนจน"

 

โดย อ.สุลักษณ์ ศิวรักษ์ ปัญญาชนสยาม

 

ท่านผู้มีเกียรติทุกท่าน เรามาประชุมในมหาวิทยาลัย ผมเลยเรียกท่านทั้งหลายว่าท่านผู้มีเกียรติ ไม่อยากเรียกพี่น้อง ปล่อยให้เค้าเรียกที่ทำเนียบรัฐบาลไปอย่างเดียว พี่น้อง พี่น้อง มีนชักเฝือไปแล้วพี่น้อง หัวข้อที่กำหนดให้ผมพูดนะครับ อดีต ปัจจุบัน อนาคต ต่อแนวทางแก้ปัญหา "สมัชชาคนจน"

 

อดีตของ "สมัชชาคนจน" นั้น ในฐานะที่เป็นองค์กรอายุเพียง 1 รอบนักษัตร ไม่มีอดีตที่ยาวนาน แต่ "สมัชชาคนจน" นั้นมีรากฐานมาจาก "คนจน" ซึ่งมีอดีตอันยาวนานที่สุด และคนจนนั้นเป็นคนที่สำคัญที่สุด คนมักจะลืมไป พระพุทธเจ้าท่านเป็นลูกคนรวย เป็นลูกกษัตริย์มีอำนาจวาสนา ถ้าอยู่ในทางโลกต่อไปจะได้เป็นพระมหาจักรพรรดิ แต่ท่านเลือกมาเป็นคนจน ภิกขุแปลว่าผู้ขอ แล้วท่านมาตั้งคณะสงฆ์ คณะสงฆ์นี่เป็นคณะบุคคลซึ่งเลือกวิถีชีวิตที่เป็นคนจน ต้องเข้าในอันนี้ครับ เวลามาบวช อุปชาอาจารย์จะให้อนุศาสตร์ 4 มีชีวิตที่เรียบง่าย เรียกว่าบิณฑบาตขอเขากินที่เดียวครับ ผ้านี่ไม่มีก็ต้องไปเก็บเอาผ้าที่เค้าคลุมศพ มาเย็บ มาล้าง มาซัก นุ่งเป็นสบง จีวร เรียกว่าผ้าบังสุกุลและจีวร ที่อยู่อาศัยก็อาศัยโคนไม้ ยารักษาโรคก็เก็บสมุนไพรผสมกับน้ำปัสสาวะ เป็นชีวิตของคนจนที่เรียบง่ายที่สุด มีความเสมอภาคกันที่สุด

 

ใครที่มาสู่สังคมสงฆ์ไม่ว่าจะเป็นลูกพระเจ้าแผ่นดิน ลูกโสเภณี ลูกคนยากคนจนคนรวย มาสู่สงฆ์แล้วเท่ากันหมด มีความเสมอภาคเป็นพื้นฐาน มีภราดรภาพรักกันเหมือนพี่เหมือนน้อง ทิ้งครอบครัวทิ้งกำเนิดเดิม และอยู่เพื่อแสวงหาเสรีภาพจากความโลภ โกรธหลง นี่สำคัญมากนะครับ คระสงฆ์เป็นสมัชชาจนจนแห่งแรกในโลก และเป็นประชาธิปไตยแห่งแรกในโลก สิ่งที่การปฏิวัติใหญ่ฝรั่งเศสเรียก เสรีภาพ ภราดรภาพ เสมอภาค เป็นคำเรียกร้องในทางวาทศิลป์ซึ่งไม่เป็นจริงจนถึงทุกวันนี้ครับ สิ่งที่พระพุทธเจ้าทรงจัดตั้งคณะสงฆ์นั้นเป็นเรื่องจริง นี่เราลืมไปรับ หลายคนบอกว่าประชาธิปไตยเอาอย่างฝรั่งมา ประชาธิปไตยนั้นพระพุทธเจ้าทรงจัดตั้งขึ้นเมื่อสองพันห้าร้อยกว่าปีแล้ว และเป็นสมัชชาคนจนที่สำคัญที่สุด

 

และคณะสงฆ์ได้มีอุปการคุณกับพวกเราส่วนใหญ่มาตลอด เพราะพระสงฆ์สอนว่าการเป็นคนจนนั้นไม่ได้เสียหาย คณะสงฆ์เองเป็นแบบอย่างของคนจน เราอาจจะจนทางวัตถุ ทางวัตถุนั้นเรามีชีวิตที่เรียบง่าย และเราไม่จนที่หัวใจ เรามีความร่ำรวยที่หัวใจ เราพร้อมที่จะให้มากกว่าพร้อมที่จะรับ อันนี้เป็นพื้นฐานเดิมของเราเลย พื้นฐานเดินของคนจนในอดีตของเรา ตลอดมา คนจนนั้นมาความอ่อนน้อมถ่อมตัว มีทาน การให้เป็นเจ้าเรือน มีสันตุศรีธรรมหรือสันโดษ ความพอใจในสิ่งที่มีอยู่ ไม่ตะเกียกตะกาย ไม่แก่งแย่งแข่งดี พร้อมที่จะให้ปันกัน มีทาน มีศีล มีภาวนาเป็นพื้นฐานดั้งเดิมของเรา นี่ผมไม่ต้องการที่จะอธิบายรายละเอียดท่านทั้งหลายย่อมทราบดีอยู่แล้ว

 

นี่พูดถึงอดีต ที่จริงหัวข้อสัมมนาในวันนี้ทั้งหมดคือ "คนจนกับพลพวงของการพัฒนา" คนจนอยู่กันมา ตลอดหลายร้อยปีในประเทศนี้ หรือจะพันๆ ปีก็ได้ มีความสุขตามอัตภาพ เพราะธรรมของพระพุทธเจ้านั้นสอนให้คนอยู่กันให้งอกงามทางกาย ท่านเรียกว่า กายภาวิตะ ไม่แข็งแรงเกินไป ไม่อ่อนแอเกินไป จิตภาวิตะ ให้เจริญงอกงามทางจิต ศีลภาวิตะ ให้งอกงามทางศีล งอกงามทางศีลนี้หมายความว่าอยู่กันในสังคมไม่มีช่องว่างมากนักระหว่างคนรวยกับคนจน คนรวยพึ่งคนจนคนจนพึ่งคนรวย และที่สำคัญคือปัญญาภาวิตะ ให้ทุกคนได้เจริญงอกงามทางปัญญาเพื่อจะเข้าถึงวิโมกขธรรมหรือเสรีภาพจากความโลภ โกรธ หลง อันนี้เป็นพื้นฐานเดิมองเรา

 

ผลพวงมันกระทบจากการพัฒนา ท่านทั้งหลายมาจากต่างจังหวัดวันนี้มาประชุมกันที่กรุงเทพฯ กรุงเทพฯ นี่แหละเป็นต้นตอที่มาให้ไปกระทบคนจนทั่วทั้งประเทศ เพราะกรุงเทพฯ ต้องการจะเอาอย่างฝรั่ง ต้องการจะรวมอำนาจมาไว้ที่กรุงเทพฯ เบียดเบียนคนในชนบท เบียดเบียนคนยากคนจน เพราะแต่ก่อนในชนบทถึงแม้เราจะมีเจ้าเมือง ท่านเหล่านั้นไม่มีอำนาจอะไรนัก พวกเราก็อยู่ทำไร่ทำนาอยู่ริมแม่น้ำลำคลอง เรามีชีวิตเป็นของเราเอง พอกรุงเทพฯ ขยายอำนาจออกมาตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 5 เป็นผลกระทบที่ร้ายแรงที่สุด

 

ผลกระทบแห่งแรกเกิดที่จังหวัดอุบลราชธานี ที่เรียกว่ากบฏผีบุญ คนที่อุบลเขาไม่ต้องการให้อำนาจกรุงเทพเข้าไปแทรกแซง คนจนเหล่านั้นรวมตัวของเค้าเองเรียกว่าท้าวธรรมิกราช เอาธรรมเป็นพื้นฐานต่อสู้กับกรุงเทพฯ แล้วก็ถูกปราบ แพ้ไป กลายเป็นกบฏผีบุญ เช่นเดียวกับที่เมืองแพร่ เขาก็ไม่ต้องการอำนาจกรุงเทพฯ เพราะพระเจ้าแพร่ก็เคยมีอิสระสมบูรณ์พอสมควร เช่นเดียวกับพระเจ้าเชียงใหม่ พระเจ้าน่าน ครั้งที่ 2 ปราบกบฏเมืองแพร่ พระเจ้าแพร่ต้องไปถึงพิราลัยที่หลวงพระบาง ครั้งที่ 3 ปัตตานี เรียกว่ากบฏเมืองแขก คนปัตตานี ส่วนใหญ่เป็นมุสลิม เขาไม่ต้องการให้กรุงเทพฯ ไปก้าวก่ายชีวิตเขา เขาต้องการพูดภาษามาลายู นี่ผลยกตัวอย่างเพียง 3 กรณีที่เกิดในรัชกาลที่ 5 ที่เรียกว่าการพัฒนา ในสมัยรัชกาลที่ 5 เรียกว่า ศิวิไลซ์ เอาอย่างฝรั่ง ศรีวิไล นั่นเป็นผลให้คนจนกระทบกระเทือนเป็นครั้งแรก

 

และยิ่งต่อมาหลังสงครามโลกครั้งที่สองแล้ว เราอยู่ใต้จักรวรรดิอเมริกัน และยังอยู่จนถึงวันนี้ อเมริกันเข้ามาปู้ยี้ปู้ยำเรา มาบอกว่าศาสนาพุทธเป็นศาสนาที่ใช้ไม่ได้ สอนในทางลบทั้งนั้น อโทสะ อโมหะ อโลภะ สอนให้คนไม่แก่งแย่งแข่งดีกัน ให้มีสันโดษ รัฐบาลสฤษดิ์ ธนะรัชต์ รัฐบาล ป พิบูลสงคราม ถึงกับไม่ให้พระเถระสอนสันโดษ ในขณะที่อาจารย์ปรีดี พนมยงค์ ผู้ตั้งมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์แห่งนี้ เมื่อท่านเป็นผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ในสมัยรัชการที่ 8 ท่านอาราธนาท่านพุทธธาตุภิกขุ จากไชยยามาสนทนาธรรมกับท่านที่ทำเนียบท่าช้างติดกับมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์นี้ ถึง 4 คืน ติดกัน อยากจะมองเห็นว่าประชาธิปไตยของเราอันสันโดษ สันตุถีเป็นเจ้าเรือน ให้คนทุกคนพอใจในวิถีชีวิตเป็นอยู่ไม่แก่งแย่งแข่งดีกัน อีกนัยหนึ่งคือทำอย่างไรให้คนจนมีศักดิ์ศรีและให้คนรวยเรียนจากคนจน คำตอบของอนาคตเป็นอย่างนี้ เพราะถ้าคนรวยเรียนจากคนจนจะเห็นได้เลยว่าคนจนนั้นมีพื้นภูมิธรรมที่สำคัญในขณะที่คนรวยในหายไปเพราะมีโลภะจริตเป็นเจ้าเรือน มันอยากได้ มันงก ไม่ว่ารวยทางอำนาจหรือรวยทางเงิน

 

ท่านอาจารย์ปรีดีท่านเรียนจากอาจารย์พุทธธาตุเอาธรรมมาเป็นกระแส เป็นน้ำกระสาย เป็นหลักการ เช่นเดียวกับที่ท่านตั้งมหาวิทยาลัยแห่งนี้ครับ เห็นไหมเดิมชื่อมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์และการเมือง เอาธรรมมาเป็นศาสตราที่แหลมคมและรับใช้การเมือง คนจนก็ต้องเขาใจการเมือง เข้าใจเศรษฐกิจ การเมืองไม่ใช่เรื่องของคนมีอำนาจ การเมืองไม่ใช่เรืองของคนซึ่งมาแสวงหาอภิสิทธิต่างๆ และมหาวิทยาลัยแห่งนี้ตั้งเมื่อปี 2477 15 ปีแล้วครับที่ได้ผลิตคนจนออกมาปกครองประเทศ

 

แต่ก่อนเรามีจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยที่ฝึกขุนนาง เดิมนั้นชื่อโรงเรียนข้าราชการพลเรือน ถึงเดี๋ยวนี้ก็ยังผลิตขุนนาง แต่ธรรมศาสตร์ผลิตคนรุ่นใหม่ออกมารับใช้การเมืองโดยมีธรรมเป็นพื้นฐาน คนอย่างคุณเตียง ศิริขันธ์ จากสกลนคร อาศัยธรรมศาสตร์เข้ามาเป็น ส.ส.รุ่นแรก เช่นเดียวกันครับอุบลราชธานี มหาสารคาม ร้อยเอ็ด คนเหล่านี้มาเป็นรัฐมนตรี ลูกชาวบ้าน ลูกคนจนมาเป็นรัฐมนตรี แล้วคนเหล่านี้มาเป็นรัฐมนตรีก็ยังจนเหมือนเดิม เพราะต้องการอุทิศตนให้ส่วนรวม อุทิศตนให้บ้านเมืองตั้งพรรคสหชีพมีชีวิตอันร่วมกันในแนวทางสังคมนิยม และบ้านเมืองของเราจะกระจายอำนาจทั้งหมดไม่ให้ร่วมอยู่ที่กรุงเทพฯ

 

ทางภาคอีสานเขาก็จะมีอำนาจดูแลตัวเอง ในทางวัฒนธรรม การเมือง เศรษฐกิจ รวมตัวกันเป็นราชอาณาจักร แต่ทุกภูมิภาคต้องเป็นตัวของตัวเอง ไม่ให้คนอีสานต้องรู้สึกด้อยกว่าคนภาคอื่น เช่นเดียวกันพวกปักใต้เขาเป็นมาลายู เป็นมุสลิม เค้าก็รวมตัวกัน ร่วมกันแบบนี้ และเวลานั้นประเทศลาวกำลังเรียกร้องเอกราชจากฝรั่งเศส เจ้าเพชราช เป็นผู้นำขบวนการ ลาวก็พร้อมจะร่วมกับเรา เช่นเดียวกัน ไทยใหญ่เค้าก็ไม่ต้องการร่วมกับพม่า เพราะพูดภาษาเดียวกับเรา แม้จะอยู่ในพม่า เป็นเมืองขึ้นของอังกฤษ เขาก็จะร่วมกับเรา

 

อีกนัยหนึ่ง ถ้าเราผันการเมืองไม่ให้อยู่ในระบบศูนย์รวมอำนาจที่กรุงเทพ แล้วอยู่ใต้อิทธิพลของจักรวรรดิฝรั่งซึ่งสมัยหนึ่งเป็นจักรวรรดิอังกฤษ แต่ปัจจุบันนี้เป็นจักรวรรดิอเมริกัน พออาจารย์ปรีดีถูกไล่ออกไป รัฐประหาร 2490 หมดเลย กระบวนการที่คนจนเป็นใหญ่ ที่เอาธรรมมารับใช้การเมือง

 

ตั้งแต่นั้นเป็นต้นมาเราพูดความจริงกันไม่ได้อีกต่อไปแล้ว เราพูดแต่ความกึ่งจริงกึ่งเท็จ ชื่ออาจารย์ปรีดีกลายเป็นชื่อที่สกปรกโสมม คุณเตียงถูกถูกฆ่า ส.ส.อุบลถูกฆ่า ส.ส.ร้อยเอ็ดถูกฆ่า ส.ส.มหาสารคามถูกฆ่า ทั้งที่ท่านเหล่านี้อุทิศตัวเพื่อบ้านเมือง คุณเตียงนั้นเป็นผู้นำขบวนการเสรีไทยภาคอีสานเรียกกันเจ้าพอภูพาน และเมื่อเสร็จสิ้นสงครามแล้วอาจารย์ปรีดี เสนอให้ตั้ง "สมัชชาเอเชียอาคเนย์" พม่าท่านอองซานมาเอง ท่านอองซานถือว่าเป็นบิดาของพม่าสมัยใหม่

 

ถ้าเมืองไทยไม่ผันแปรไปเราก็ต้องถือว่าท่านอาจารย์ปรีดีนั้นเป็นบิดาของประชาธิปไตยไทยสมัยใหม่ แต่เราถูกอธรรมเปลี่ยนแปลงไป สถาบันปรีดีควรจะเป็นสถาบันระดับชาติ แต่กลายเป็นสถาบันพระปกเกล้าไป ทั้งที่พระปกเกล้าเป็นคนซึ่งไม่ต้องการให้รัฐธรรมนูญ แต่ก็เขียนว่าท่านจะให้รัฐธรรมนูญอยู่แล้วแต่อาจารย์ปรีดีแย่งเอาไป ที่หน้ารัฐสภามีรูปพระปกเกล้าองค์เดียว ถ้าเราศึกษาข้อเท็จจริง พระปกเกล้านั้นให้เงินทุนพระองค์เจ้าบวรเดช มีกบฏคัดค้านประชาธิปไตย เห็นไหมครับ เราไม่ยอมรับความจริง

 

บ้านเมืองขณะนี้ เราไม่ยอมรับความจริง เต็มไปด้วยความเท็จ ผมบอกแล้วว่าอาจารย์ปรีดี เสนอให้ตั้ง "สมัชชาเอเชียอาคเนย์" ท่านอองซานมาเองเลยนะครับ ท่านอองซานพ่อของอองซาน ซูจีซึ่งเป็นวีระสตรีของพม่าเวลานี้ และถ้าท่านอองซานไม่ถูกฆ่าพม่าก็จะเป็นประชาธิปไตยควบคู่ไปกับเรา อาจารย์ปรีดีไม่ได้ถูกฆ่าทางร่างกายแต่ถูกฆ่าในทางชื่อเสียงเกียรติคุณทั้งหมด แล้วเราก็หมดความเป็นประชาธิปไตย เวียดนามนั้นท่านโฮจิมินห์ ท่านได้ส่งนายพลเกียบ (โว เหงียน เกียบ (Vo Nguyen Giap)) ซึ่งเอาชนะฝรั่งเศสได้ที่เดียนเบียนฟู (Dien Bien Phu) มาประชุมที่กรุงเทพฯ แล้วก็เลือกคุณเตียง ศิริขันธ์ เป็นประธาน "สมัชชาเอเชียอาคเนย์"

 

เป็นที่น่าเสียใจที่ขบวนการประชาธิปไตยถูกล้ม เพราะอเมริกันมามีอิทธิพลเหนืออังกฤษ อเมริกันกลัวคอมมิวนิสต์ กลัวพวกเราจะเป็นสังคมนิยม เป็นคอมมิวนิสต์ และอเมริกันก็เห็นว่าศาสนาพุทธเป็นศาสนาที่ไม่สอนเรื่องพระเจ้า ศาสนาพุทธไม่ได้สอนเรื่องแก่งแย่งแข่งดีกันตามระบบเสรีนิยม ระบบนายทุน อันนี้หละครับความผันผวนทางการเมืองที่ทำลายคนจนมากที่สุด

 

ในสมัยรัชกาลที่ 5 คนจนถูกรังแก แต่มามากที่สุดในสมัยสฤษดิ์ ธนะรัชต์ ที่อเมริกันมาเป็นใหญ่จนตราบเท่าทุกวันนี้ นี่ต้องเข้าใจว่าเป็นพื้นฐานผลพวงของการพัฒนา และเราก็ถูกล้างสมองว่าการพัฒนาเป็นของดี พัฒนานั้นมันดีสำหรับนายทุนในระดับนานาชาติ มันดีสำหรับนักการเมืองที่หากินกับนายทุนระดับนานาชาติ ไม่มีผลดีกับคนจน ไม่มีผลดีกับคนส่วนใหญ่ และมันทำลายทรัพยากรธรรมชาติทั้งหมด นี่คือความเลวร้าย เราเป็นกสิกร เราทำไร่ทำนา อยู่กับป่ากับเขา ประชาชนของเรา 70-90 เปอร์เซ็นต์เป็นชาวไร่ชาวนา เกษตรกรรมเป็นพื้นฐานคือเราอยู่กับแผ่นดิน เกษตรแปลว่าแผ่นดินนะครับ

 

อเมริกันมาล้างสมองชนชั้นนำของเราว่าให้เปลี่ยนเป็นอุตสาหกรรม พอเปลี่ยนเป็นอุตสาหกรรมพวกเราหลายคนต้องทิ้งไร่ทิ้งนามาเป็นกรรมกรอยู่ในเมือง กรุงเทพฯ 20 เปอร์เซ็นต์เป็นสลัมที่คนจากบ้านนอกเข้ามาอยู่ในนี้ เราทิ้งบ้านทิ้งเรือน วัด พระพึ่งชาวบ้าน ชาวบ้านพึ่งพระหมด พระต้องถูกถอนรากถอนโคนออกมา นี่ผมชี้ให้เห็นปัญหาผลพวงการพัฒนาถึงปัจจุบัน

 

อนาคตจะเป็นยังไง ถ้าเรามองไปอนาคตนะครับเราก็ต้องดูปัจจุบันให้ชัดเจน ปัจจุบันที่ชัดเจนเวลานี้ในสังคมของเรามันเป็นการต่อสู้กันระหว่างทุนนิยมแบบเก่ากับทุนนิยมแบบใหม่ ทุนนิยมแบบใหม่มีทักษิณ ชินวัตร เป็นเจ้ามือใหญ่ ทักษิณ ชินวัตรก็เคยมาประจบประแจงสมัชชาคนจน เคยมาอุดหนุนว่าจะช่วยคนจน แต่แล้วก็ตระบัดสัตย์ และเป็นที่น่าเสียใจว่าคนจนจำนวนไม่น้อยก็ยังหลงเชื่อว่าทักษิณจะมาช่วยคนจน ก็ต้องน่าเห็นเขา ทักษิณเป็นทุนแบบใหม่หากินกับบริษัทข้ามชาติ กับจักรวรรดิอเมริกันและตอนนี้มีจักรวรรดิจีนเข้ามาเกี่ยวข้อง ที่ต่อสู้กับทุนนิยมแบบเก่า ส่วนทุนนิยมแบบเก่าจะอ้างชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์

 

จะเห็นได้เลย นิตยสารฟอร์บส์ของอเมริกาลงข่าวใหญ่เมื่อเร็วๆ นี้ว่าในหลวงของเราเวลานี้เป็นพระเจ้าแผ่นดินที่รวยที่สุดในโลก เพราะว่าสำนักงานทรัพย์สินส่วนพระมหากษัตริย์นั้นเป็นเจ้าของที่ดินในกรุงเทพฯ 30 เปอร์เซ็นต์ ที่ดินทรัพย์สินส่วนพระมหากษัตริย์นี้คนจนเคยเช่าอยู่หลายชั่วคน โดยเสียค่าเช่าถูก เหมือนอย่างกับเช่าที่วัดเสียค่าเช่าถูก แต่พอสมาทานทุนนิยมแบบใหม่ สำนักงานทรัพย์สินส่วนพระมหากษัตริย์ไล่คนจนออกไปให้คนรวยมาอยู่ ให้บริษัทข้ามชาติมาเช่า ดร.เตช บุญนาค รัฐมนตรีต่างประเทศที่พึ่งลาออกไป บอกว่าพระเจ้าอยู่หัวของเราไม่ได้รวยที่สุดเพราะทรัพย์สินส่วนพระมหากษัตริย์นั้นเป็นของแผ่นดิน ไม่ใช่ของพระองค์ท่าน และทรัพย์สินส่วนพระมหากษัตริย์นั้นให้คนจนเช่าอยู่ ซึ่งเป็นเรื่องไม่จริง

 

การต่อสู้ของทั้งสอง ทุนเก่าทุนใหม่สยบยอมอยู่กับสิงคโปร์ทั้งนั้น สิงคโปร์นี้เป็นตัวแทนทุนในระดับนานาชาติ เป็นตัวแทนของบริษัทข้ามชาติทั้งหมด ต้องให้เห็นประเด็นนี้ให้ชัด ถ้าท่านทั้งหลายจะมองเห็นว่าคนจน สมัชชาเราจะมีบทบาทอย่างไร

 

วันนี้เรามาร่วมกันเพื่อระลึกถึงมด เป็นที่น่าดีใจที่ธรรมศาสตร์ให้เกียรติคุณแก่มด เพราะธรรมศาสตร์ส่วนใหญ่เขาให้เกียรติคุณแก่คนร่ำคนรวย ให้ดุษฎีบัณฑิตแก่เจ้านาย แก่นักการเมือง แก่นักทหาร เป็นครั้งแรกที่เค้ามีจิตสำนึกถึง "มด" ตัวเล็กๆ นึกถึง "คนยากคนจน" หวังว่าอันนี้คงไม่เป็นกิริยาที่ธรรมศาสตร์ดัดจริตทำเท่านั้น คงจะเปลี่ยนวิถี แนวทางมาอยู่กับฝ่ายคนยากคนจน

 

สำหรับพวกเราเอง เวลาเรานึกถึง "มด" ต้องเข้าใจเลยนะครับ "มด" ไม่ใช่คนจน "มด" เป็นลูกของชนชั้นกลางแต่มดมาอยู่กับคนจนมาเรียนกับคนจนครับ มาทำตัวเป็นลูกเป็นหลานคนจน อันนี้คือความวิเศษ อย่างที่ผมบอกแล้วไงครับพระพุทธเจ้าเองทรงเป็นลูกคนรวยแล้วเสด็จออกมาดำเนินชีวิตแบบคนจน แล้วมดเองเรียนจกคนจน คนจนก็เพราะจะเรียนจาก "มด" ถ้าเราต่างฝ่ายต่างเรียนจากกันและกันอันนั้นจะเป็นพลังที่สำคัญที่สุด เป็นกัลยาณมิตรซึ่งกันและกัน ตักเตือนกัน ติชมกันอย่ามายกย่อง อย่ามาเชียร์กัน อันนี้อันที่หนึ่ง

 

แล้ว "มด" นั้นต่อสู้มาตลอดชีวิตของเธอ เธอไม่เกลียดไม่โกรธคนที่เล่นงานเธอเลย นี่เป็นธรรมที่สำคัญมาก ไม่เกลียด ไม่โกรธคนที่เล่นงาน เพราะถ้าเราเกลียดเราโกรธเค้าแล้วมันมีโทสจริตอยู่ข้างในปัญญามันไม่เกิด เพราะเราเกลียดแล้วมันแสดงพรุสวาทออกมา แสดงความเกรี้ยวกราดออกมา ปัญญาไม่เกิด ปัญญาจะเกิดขึ้นต่อเมื่อเรามีสติ มีสัมปชัญญะ เอาชนะอคติได้ มนุษย์เรานั้นมีอคติครอบงำ ไม่ว่าอคติเพราะความกลัว อคติเพราะความหลง อคติเพราะความรัก อคติเพราะความเกลียด 4 ประเด็นนี้เป็นตัวเลวร้ายสำคัญ แม้มดจะเอาชนะอคติทั้งหมดไม่ได้ แต่ชีวิตของเธอเป็นไปเพื่อเอานะอคติตัวเธอเอง เพื่อเธอจะได้มีปัญญา เมื่อมีปัญญาก็จะมีกรุณา ผมอยากให้เอามดเป็นตัวอย่าง แล้วเราจะต่อสู้ต่อไป ลดความโลภ ลดความโกรธ ลดความหลง เชื่อมั่นในความเป็น "คนจน" ซึ่งมีภูมิธรรมชาวบ้าน มีการพึ่งตนเอง มีการให้มากกว่าการรับ

 

คนจนมีความสามารถมากมาย อย่างเสื้อที่ผมใส่นี่ยายไฮทอให้ผมเลย และยายไฮไม่ได้ทอผ้าเป็นอย่างเดียว ดูหมอก็เป็น นวดก็ได้ ทำยาก็ได้ และคนจนส่วนมากเป็นอย่างนี้ คนจนส่วนใหญ่ในประเทศพึ่งตนเอง พร้อมจะให้ มีพลัง มีภูมิปัญญาชาวบ้าน แล้วภูมิปัญญาชาวบ้าน ภูมิธรรมชาวบ้านถูกทำลายตั้งแต่เรามีการศึกษาแบบฝรั่งเข้ามา ภูมิธรรมเหล่านี้ถูทำลาย และการศึกษาแบบฝรั่งให้คิดถึงอยู่อย่างเดียว ให้คิดจะเป็นทาสทางปัญญาฝรั่ง คิดจะอยู่อย่างฝรั่ง อ้าขาถลาปีก กรุงเทพฯ ที่เคยเป็นเมืองน่ารักกลายเป็นเมืองที่น่าเกลียดที่สุดเมืองหนึ่ง เต็มไปด้วยป่าคอนกรีต เต็มไปด้วยมลพิษ

 

เพราะฉะนั้นผมว่าเราจะต้องเปลี่ยนมามองกลับมาภูมิใจในภูมิปัญญาเดิมของเรา ไม่ใช่ถอยหลังเข้าคลอง อนาคตไม่ใช่ถอยหลังเข้าคลอง แต่อนาคตคือภูมิใจในปู่ย่าตายาย ธรรมชาติที่หล่อหลอมเรามา เพราะคนจนยังอยู่กับธรรมชาติครับ และคนจนรู้ดีเลยครับว่าการสร้างเขื่อนมันคือการทำลายธรรมชาติ การวางท่อแก๊สไปเมืองการก็ดี ไปที่สงขลาก็ดี เป็นการทำลายธรรมชาติ เหมืองแร่โปรแตชที่อุดรธานีก็ดี ทำลายธรรมชาติ ที่ร้ายแรงคือที่ประจวบคีรีขันธ์  จินตนา แก้วขาว ต่อสู้เพื่อจะให้ จ.ประจวบฯ มีท้องทะเลที่งดงาม เป็นที่ที่มีปลาทูมาไข่ดีที่สุดในเอเชียอาคเนย์ แต่มีบริษัทจะมาสร้างโรงถลุงเหล็กที่ใหญ่ที่สุด ทำลายธรรมชาติทั้งหมดเพื่อความร่ำรวยของบริษัท และรัฐบาลจะอุดหนุนโครงการพวกนี้

 

รัฐบาลอุดหนุนทั้งหมดเลย ท่อแก๊สไทย-มาเลเซีย ใครได้กำไร บริษัทยูโนแคลจากอเมริกัน ที่โรงถลุงเหล็กบริษัทไต้หวัน โปรแตชที่อุดรเดิมทีเดียวแคนนาดาปัจจุบันเป็นของเครือเจริญโภคภัณฑ์ บริษัทที่มันทำไก่ขายเรานี่แหละ มันหลอกลวงเรากินไก่ของมัน และปัจจุบันเจริญโภคภัณฑ์ก็เป็นทั้งทุนเก่าทุนใหม่เลย และยังตั้งเซเว่น อีเลฟเว่น ขายทั่วประเทศ นี่จะทำลายร้านเล็กร้านน้อยของเราหมดเลย

 

อีกนัยหนึ่ง เราต้องมาดูครับว่าการต่อสู้ในปัจจุบันนี้ กลับมาหาพื้นภูมิธรรมเดิมของเรา และท่านเหล่านี้มีความกล้าหาญยืนหยัดสู้ ไม่ใช่เพื่อตัวเองครับแต่เป็นสู้เพื่อธรรมชาติ เพื่อความถูกต้องดีงาม

 


และเวลานี้ เมื่อสักครู่ท่านคณบดี (ผศ.พรชัย ตระกูลวรานนท์ คณบดีคณะสังคมวิทยาและมานุษยวิทยา มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์) ก็บอกแล้วว่ามีพันธมิตรฯ อยู่ที่ทำเนียบรัฐบาล ต่อสู้กับสมัคร สุนทรเวช ซึ่งเป็นร่างทรงของทักษิณ ชินวัตร "สมัชชาคนจน" ควรจะมีท่าทีอย่างไร ถ้าเราเกลียดสมัคร สุนทรเวช หรือเกลียดทักษัณ ชินวัตร มันไม่ช่วยเรา เพราะมันจะเกิดอคติ ไม่มีอคติดีกว่า มองทุกสิ่งทุกอย่างในทางที่สร้างสรรค์ มองสมัคร สุนทรเวช ถ้าไม่มีสมัคร สุนทรเวช ก็ไม่มีพันธมิตรประชาชนเพื่อประชาธิปไตย

 

พันธมิตรประชาชนเพื่อประชาธิปไตยไม่ใช่กลุ่มชนที่ดีที่สุด ที่วิเศษที่สุด และรู้สึกว่าเขาไม่เห็นเราอยู่ในสายตาเขาด้วยซ้ำไป แต่เราก็ไม่ควรจะต้องไปเกลียดเหมือนที่เราไม่ควรที่จะต้องไปเกลียดสมัคร สมัครก็ดี ทักษิณก็ดี เขาทำกรรมชั่วมาเยอะแล้ว เขาจะต้องตกนรกหมกไหม้ เราควรอุทิศส่วนกุศลช่วยเค้าให้ตกนรกน้อยลง เวลานี้คุณสมัครก็ตกนรกอยู่จะต้องหนีจากกรุงเทพฯ ไปประชุมที่อุดร และอาจต้องโดนนรกที่อุดรเล่นงานอีก คุณทักษิณก็ไปตกนรกอยู่ที่อังกฤษแล้ว อยากให้สงสารคนเหล่านี้แล้วมองว่าเขาได้ทำคุณให้ เช่น พันธมิตรประชาชนเพื่อประชาธิปไตย พันธมิตรฯ นี่มีข้อบกพร่องหลายอย่าง แต่ถ้าเรามองในแง่ดี พันธมิตรฯ เค้าสามารถรวมคนมาได้มากมายมหาศาล เขามีโทรทัศน์เอเอสทีวีซึ่งออกอากาศ 24 ชั่วโมงทั่งในประเทศและต่างประเทศที่คนไทยฟัง

 

เอเอสทีวีไม่ใช่รายการที่ดีวิเศษมากแต่อย่างน้อยรายการอื่นๆ มันเต็มไปด้วยน้ำเน่า เต็มไปด้วยข่าวเรื่องเจ้าเสด็จออกต่างประเทศทุกรายการทุกวันซึ่งเอเอสทีวีก็ มีลักษณะคลั่งชาติ ศาสน์ กษัตริย์ อันนี้เป็นข้อบกพร่องของเขา แต่ข้อดีของเขา เขาสามารถรวมคนมาได้เยอะแยะ ที่สำคัญคือสหพันธ์กรรมกรก็มาร่วม ตอนนี้นักศึกษาก็เริ่มจะมาร่วม เราควรจะเรียนจากเขา และผมก็เคยบอกกับใครในพันธมิตรฯ มันเพิ่งเริ่มมันก็มีอะไรบกพร่องหลายอย่าง แต่ต้องแก้ไขคำบกพร่อง เช่น เลิกใช้คำพรุสวาส ไม่ชกคนใต้เข็มขัด ไม่โจมตีคนที่ไม่เห็นด้วยกับเรา มีใจเปิดกว้างมากขึ้น และอีกหลายอย่างเขาดีมากครับ อย่างให้การศึกษา เขามีโทรทัศน์ให้การศึกษาอย่างดี และมีคนเขาบอกว่าโรงเรียนราชดำเนินดีที่สุด

 

ให้คนส่วนใหญ่ได้รู้ สมัชชาคนจนนั้นต่อสู้มากว่า 12 ปี แล้วเราไม่ต้องการเขามาเป็นกระบอกเสียงให้เรา เขาวิพากษ์ วิจารณ์เราด้วย เราก็มีจุดบกพร่อง จินตนา แก้วขาว ต่อสู้อยู่ที่ประจวบคีรีขันธ์ โปแตสที่อุดร ถ้าเอาเรื่องเหล่านี้มามันจะเป็นการให้การศึกษาประชาชนอย่างดีที่สุด และอันนี้มันจะเดินไปสู่การเมืองภาคประชาชน มันจะเดินไปสู่การเมืองที่แท้จริงที่พลังของคนจนจะกลับมามีอำนาจ นั่นก็เป็นทางสังคมนิยม เป็นการเมืองสีเขียว เป็นการเมืองแห่งการกระจายอำนาจ

 

เราไม่รังเกียจสถาบันพระมหากษัตริย์ แต่สถาบันพระมหากษัตริย์ต้องเป็นเพียงสัญลักษณ์ อยู่ใต้อำนาจรัฐธรรมนูญ สถาบันพระมหากษัตริย์จะต้องโปร่งใส ตรวจสอบได้ สำนักงานทรัพย์สินส่วนพระมหากษัตริย์ต้องเป็นของราษฎรควบคุม คนจนควบคุม ถ้าเราคิดให้ชัดในแง่นี้เราจะเดินไปได้ ถึงแม้สหพันธ์แรงงานจะไม่เป็นพวกเดียวกับเรา แต่เราเอาบทเรียนจากเขามา บางอย่างที่เขาทำไม่ได้เราอาจจะทำได้ดีกว่าเขาด้วยซ้ำไป

 

อำนาจของคนจนอยู่ตรงนี้ ถ้าเรามีความเชื่อมันในตัวเองแล้วเรารวมตัวกันทำ พวกที่ต่อต้านสมัชชาผมเห็นเขามีสิทธิจะต่อต้าน อย่าไปโจมตีใครทั้งนั้น สำหรับสมัชชาคนจนของเราผมเห็นว่าเราไม่ควรจะต่อต้านใคร เราควรจะสร้างจิตสำนึกของเราให้ชัดเจน แล้ววันนี้ทั้งวันน่าจะสรุปออกมาได้ว่า ทิศทางของเราในอนาคตนั้นต้องเป็นทิศทางของคนจนซึ่งมีคณะสงฆ์เป็นตัวอย่าง ตอนนี้คณะสงฆ์ในเมืองไทยถูกปู้ยี้ปู้ยำไปหมดแล้ว พระลูกคนจนนั้นอยากเป็นเจ้าคุณ เป็นสมเด็จ อยากเข้าวัง เสียคนหมดแล้ว แต่พระที่ดีๆ ยังมี

 

เราต้องฝึกพวกเราให้เลิกสยบต่ออำนาจรัฐ เพราะอำนาจรัฐตอนนี้มันรับใช้ทุนทั้งนั้น เราต้องสร้างภูมิธรรมของเราให้เข้มแข็ง แล้วรวมตัวกันกับกัลยาณมิตรที่เป็นคนจนและไม่ใช่คนจน คนอย่างมดที่พร้อมมาเรียนกับคนจน และกัลยาณมิตร พระพุทธเจ้าตรัสว่าเป็นบุพนิมิตสำคัญแห่งอริยมรรค ถ้าเรามีกัลยาณมิตรในหมู่พวกเรากันเองและในหมู่คนชั้นกลาง แม้คนชั้นสูงที่เค้าจะพร้อมมาเรียนจากเรา เกื้อกูลซึ่งกันกัน แม้ตัวอย่างพันธมิตรก็ดี อะไรก็ดีเขามีข้อบกพร่องก็เรื่องของเขา อะไรที่เขาทำดีเรียนเอามา แล้วมาทำ อันนี้ที่ผมคิดว่าเป็นอนาคต เป็นทางออกของสมัชชาคนจน และสมัชชาคนจนก็จะนำบ้านนี้เมืองนี้ รวมตัวกันไม่เพียงในประเทศ เราอาจจะต้องร่วมเรียนกับเพื่อนของเราในพม่า

 

พระพม่าออกมาต่อต้านนี่วิเศษมาก พระพม่าออกมาต่อต้านเผด็จการทหารพม่าสวดกรณีเมตตาสูตร มารดารักบุตรคนเดียวในตนยอมพรากชีวิตเพื่อลูกฉันใด พึงเจริญความรักไปไม่มีประมาณ พระทิเบตออกมาอย่างเดียวกันกับกรณีจีนฆ่าทำลาย ถ้าเราเริ่มไม่กลัว มีความรักเป็นเจ้าเรือน ชัยชนะอยู่ตรงนี้ มหาตมะ คานธี ต่อสู้กับจักรวรรดิอังกฤษที่ยิ่งใหญ่ที่สุด ท่านใช้คำว่า "สัตยาคฤห" (Satyagraha) เอาสัจจะมาเป็นอำนาจ เมืองไทยตอนนี้เต็มไปด้วยกึ่งจริงกึ่งเท็จ เราเอาสัจจะเป็นอำนาจ เราจะชนะเหมือนกับที่ท่านมหาตมะ คานธีชนะอังกฤษ

 

เมื่อวันสงกรานต์ปีนี้ ที่อเมริกาเล่นอุปรากรที่ยิ่งใหญ่ที่สุดในนิวยอร์ก เรื่อง "สัตยาคฤห" คนทำอุปรากรเรื่องนี้ชื่อ ฟิลลิปส์ ดาร์ท เป็นคนอเมริกันถือพุทธ ได้นำเอาสัจจะมาใช้เพราะคนอเมริกันตอนนี้เริ่มเห็นแล้วว่ารัฐบาลอเมริกันนั้นเป็นรัฐบาลอาสัตย์ เป็นรัฐบาลจอมปลอม เป็นรัฐบาลที่หลอกลวงคน ใช้เงิน ใช้อำนาจ ใช้อาวุธ ใช้สื่อสารมวลชนหลอกลวง คนอเมริกันเริ่มตื่นตัวต้องการเข้าหาสัจจะ

 

ประเทศที่ติดๆ กับอเมริกาที่พวกเราส่วนใหญ่ไม่รู้จักอย่างประเทศคิวบา ซึ่งเป็นประเทศเล็กๆ ที่คนส่วนใหญ่ยากจน ในขณะที่อเมริกาส่งอาวุธไปทั่วโลก ขายด้วย ให้ด้วย ส่งสื่อมวลชนไปคุมทั่วโลก คิวบาส่งอะไรไปทั่วโลกรู้ไหม ส่งหมอไปทั่วโลก ประเทศเล็กๆ ส่งหมอไปรับใช้คนยากคนจนทั่วโลก นี่แหละ สมัชชาคนจนเมื่อเป็นใหญ่แล้วเราจะต้องเป็นอย่างคิวบา แต่เราไม่จำเป็นที่จะต้องเป็นเผด็จการอย่างคิวบา พร้อมกันนั้นคาสโตรประธานาธิบดีของคิวบาก็บอกว่าส่งที่สำคัญที่สุดในชีวิตไม่ใช่ปืน ไม่ใช่อาวุธ แต่เป็นความคิด และท่านบอกเลยนะว่าความคิดที่ประเสริฐสุดต้องเป็นความคิดในทางสันติวิธี และท่านบอกนิมิตดีว่าในอเมริกาเองคนที่คิดอย่างคิวบามีมากขึ้นทุกทีแล้ว

 

เพราะฉะนั้นผมคิดว่าสมัชชาคนจนของเรา เราจะต้องรวมตัวกันไม่เฉพาะในประเทศครับ ต้องรวมตัวกับเพื่อนของเราที่ลาว เพื่อนของเราที่เขมร เพื่อนของเราที่พม่า เพื่อนของเราที่คิวบา แม้กระทั่งเพื่อนของเราที่อเมริกาและยุโรปที่มีการเดินเข้ามาหาสัจจะมากขึ้น ต้องการจะเรียนรู้จากคนจนมากขึ้น ต้องการจะเป็นสังคมนิยมในแนวทางของพรรคเขียวมากขึ้น

 

หวังว่างานวันนี้ ท่านทั้งหลายที่มาประชุมกันแล้วหาข้อตกลงกันให้ได้ เหมือนอย่างที่พระท่านทำสังคายนา ทั้งนี้ เพื่อ "มด" จะได้ชื่นชมและมดคงจะรู้ด้วยญาณวิถีใดเพื่อเข้ามาอุดหนุนเราให้ได้รับความสำเร็จ ให้คนจนเป็นธงชัยของบ้านเมือง ของโลกในทางสันติประชาธรรม          

ร่วมบริจาคเงิน สนับสนุน ประชาไท โอนเงิน กรุงไทย 091-0-10432-8 "มูลนิธิสื่อเพื่อการศึกษาของชุมชน FCEM" หรือ โอนผ่าน PayPal / บัตรเครดิต (รายงานยอดบริจาคสนับสนุน)

ติดตามประชาไทอัพเดท ได้ที่:
Facebook : https://www.facebook.com/prachatai
Twitter : https://twitter.com/prachatai
YouTube : https://www.youtube.com/prachatai
Prachatai Store Shop : https://prachataistore.net
ข่าวรอบวัน
สนับสนุนประชาไท 1,000 บาท รับร่มตาใส + เสื้อโปโล

ประชาไท