นักวิชาการอย่างสมศักดิ์ เจียมธีรสกุลพร่ำพูดมานานว่าปัญหาของการจัดวางสถานะของสถาบันกษัตริย์ในสังคมไทยนั้นไม่ใช่เรื่องของกฎหมายรัฐธรรมนูญ หรือมาตรา 112 เท่านั้น เขาพร่ำพูดเช่นนี้มาหลายปีแล้ว คนฟังเข้าใจบ้างไม่เข้าใจบ้าง ที่ไม่เข้าใจก็บอกว่านี่คือวิธีคิดของพวกนักวิชาการล้มเจ้าบ้าง การกล่าวย้ำว่าความขัดแย้งทางการเมืองไทยนั้นมีศูนย์กลางอยู่ที่การจัดวางสถานะของสถาบันกษัตริย์แม้ในช่วงเหตุการณ์ทางการเมืองมีการปะทะกันบาดเจ็บล้มตาย ก็ยังมีคนฟังไม่เข้าใจ เพราะนี่คือปัญหาของวัฒนธรรมการเมืองของไทยที่ใช้เวลาบ่มเพาะมาหลายสิบปี วัฒนธรรมที่เข้ามามีอิทธิพลต่อวิธีคิดอันรวมไปถึงการคิดว่าอะไรที่คิดได้และอะไรที่ไม่ควรคิด และแทรกซึมอยู่ในทุกการถกเถียงของสังคมไทยอย่างไม่ควรจะต้องเป็นเช่นนั้นในหลายครั้ง รวมถึงครั้งนี้...ข่าวแผ่นดินไหวและสึนามิ

ประเทศชนิดที่สื่อมวลชนหลักคือฟรีทีวีไม่สามารถรายงานข่าวอย่างทันท่วงทีเมื่อมีประกาศจากศูนย์เตือนภัยสึนามิภาคพื้นแปซิฟิก ของสหรัฐอเมริกาแต่กลับทอดเวลาไปอีกกว่า 2 ชั่วโมง กว่าจะตัดรายการถ่ายทอดสดรวมการเฉพาะกิจพระราชพิธีพระราชพิธีบำเพ็ญพระราชกุศลพระอัฐิ สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี เข้าสู่การรายงานสถานการณ์จับตาสึนามิ หลังแผ่นดินไหวขนาด 8.3 ริกเตอร์และเกิดอาฟเตอร์ช็อคซ้ำอีก 2 ครั้งบริเวณเกาะสุมาตรา ผู้บริหารสื่อฟรีทีวีต้องใช้เวลาหาคำตอบกับตัวเองเกือบสองชั่วโมงว่าในฐานะสื่อมวลชนควรรับผิดชอบต่ออะไรก่อน

แน่นอนคนที่ไม่มีพันธกิจร่วมกับการถ่ายทอดสดครั้งนี้จะตอบให้ตัวเองดูดี มีอุดมคติอย่างไรก็ได้ ไม่ว่าจะเป็นสื่อเคเบิลทีวี หนังสือพิมพ์ หรือสื่อออนไลน์ แต่คำถามคือ ถ้าคุณเป็นผู้บริหารฟรีทีวี คุณจะตัดสินใจอย่างไร และให้คำอธิบายกับตัวเองอย่างไร

วิวาทะที่เกิดขึ้นตามมายิ่งสะท้อนให้เห็นวัฒนธรรมการเมืองของสังคมไทยชัดเจนมากยิ่งขึ้นๆ โซเชียลเน็ตเวิรกเริ่มแชร์ข้อความจริงบ้างเท็จบ้างถึงความเชื่อมโยงระหว่างประมุขของประเทศกับการตัดสินใจตัดเข้าสู่การถ่ายทอดสดสถานการณ์ที่อาจจะส่งผลกระทบต่อคนนับล้านคนใน 6 จังหวัดตอนใต้ของประเทศไทย

คำถามหนาหู เพื่อหาผู้รับผิดว่าใครเป็นผู้รับผิดชอบการถ่ายทอดสดรวมการเฉพาะกิจครั้งนี้ ตามมา เครือข่ายโทรทัศน์รวมการเฉพาะกิจนั้นเป็นความร่วมมือระหว่างสถานีโทรทัศน์ฟรีทีวี 6 แห่ง ไทยทีวีสีช่อง 3, ททบ.5, ช่อง 7 สี, โมเดิร์นไนน์ทีวี, สทท. และ ไทยพีบีเอส รวมทั้งสถานีโทรทัศน์เคเบิลบางส่วน และมีคณะกรรมการ ซึ่งประธานกรรมการทุกชุดเป็นผู้บริหารของสถานีกองทัพบกช่อง 5 ประธานคนปัจจุบันคือ พลโทฉัตรชัย สาริกัลยะ และครั้งนี้ แม่ข่ายในการถ่ายทอดคือช่อง 3 และผู้มีอำนาจสั่งการก็คือรัฐมนตรีประจำสำนักนายกรัฐมนตรี

แต่คำถามหลักก็คือ ถ้าเป็นคุณ คุณจะตัดสินใจอย่างไร ทั้งๆ ที่มันเป็นคำถามที่บ้องตื้นเหมือนถูกเอ่ยจากปากคนที่ไม่มีสามัญสำนึก แต่มันกลับเป็นคำถามตอบยากสำหรับสังคมไทย.....ทำไม?

การตัดสินใจที่ไม่ง่ายขนาดที่ว่าผู้บริหารทีวีสาธารณะที่ใช้ภาษีของประชาชนกว่าสองพันล้านบาทต่อปี ยังต้องทวีตขอบคุณเพื่อนร่วมงานด้วยความซาบซึ้งว่า "การที่ไทยพีบีเอสยกเลิกการถ่ายทอดสดในพระราชพิธีสำคัญ. เพื่อรายงานข่าวเตือนภัยเป็นเรื่องไม่ง่าย ต้องใช้สติและความกล้าหาญ".....ทำไม!!!??

คำตอบไม่ยาวแต่หาคนตอบยาก ข่าวแผ่นดินไหวครั้งนี้เป็นตัวอย่างที่ชัดเจนเห็นง่ายที่สุดของปัญหาวัฒนธรรมการเมืองของไทย