ร้ายสไตล์บายรุ้งรวี: ธงชาติกับโอลิมปิก

หลังจากจบการแข่งขันฟุตบอลยูโร เราก็จะมีมหกรรมกีฬาแห่งมวลมนุษยชาติ (ไม่กี่ชาติ) ให้ดูต่อ นั่นก็คือการแข่งขันโอลิมปิกฤดูร้อน ที่จะจัดขึ้นที่กรุงลอนดอน ประเทศอังกฤษ ดูเหมือนว่าปีนี้จะไม่ค่อยมีอะไรตื่นเต้นเท่าไหร่ อาจด้วยเพราะความระแวงของลอนดอนเอง ที่มีมาตรการรักษาความปลอดภัยอย่างยิ่งยวดและโอเวอร์ เพลงโอลิมปิกก็ไม่ดัง ไม่ติดหู หลายเรื่องราวที่น่าจะมีการประชาสัมพันธ์หรือการกระตุ้นให้เกิดการตื่นตัว หรือตื่นเต้นกว่านี้สักหน่อย ก็ไม่มี อย่าว่าอะไรเลย ทีแรกดิฉันก็กะว่าจะไปเยี่ยมเพื่อนที่ลอนดอนสักหน่อย และถือโอกาสไปยลงานโอลิมปิกด้วย เพื่อนสาวเจ้ากรรมลอนดอนเนอร์ ยังบอกเลยว่า “ไม่ต้องมาหรอกแก คนเยอะ วุ่นวาย ชั้นว่าจะหนีไปอยู่ที่อื่นสักพักเหมือนกัน” ดูสิ เจ้าภาพที่ดี เขาทำกันอย่างนี้

แต่ในความเงียบงันของการแข่งขันโอลิมปิกที่กำลังจะมีขึ้น ก็มีเรื่องดราม่าเล็กๆ น่าสนใจ เกี่ยวกับเสื้อผ้า ชุดกีฬา ซึ่งออกแบบโดยดีไซเนอร์ชื่อดังจากสามประเทศ ซึ่งมีประเด็นตรงกันโดยมิได้นัดหมาย

หนึ่งในไฮไลต์ของโอลิมปิกในปีนี้ คือชุดกีฬาจากสามดีไซเนอร์ชื่อดัง สามประเทศ เมืองแฟชั่นของของโลก ซึ่งก็คือ ชุดกีฬาของนักกีฬาสหราชอาณาจักร โดย Stella McCartney ชุดกีฬาของนักกีฬาสหรัฐอเมริกาโดย Ralph Laurent และชุดกีฬาของนักกีฬาอิตาเลี่ยน โดย Giorgio Armani สำหรับ Ralph Lauren และ Armani นั้น เราๆ ท่านๆ น่าจะเคยได้ยินชื่อ หรือรู้จักมาบ้าง Ralph Lauren เค้าก็ดังเรื่องเสื้อคอโปโล กับสัญลักษณ์กีฬาโปโล ผู้ชายขี่ม้า ที่ปักอยู่ตรงหน้าอกนั่นไง คาดว่าคงเคยเห็น เคยซื้อของก๊อปกันมาใช้บ้างนะคะ ส่วน Armani ก็ดังเรื่องสูท รวยได้เพราะขายสูทให้คนอเมริกันนี่แหละ (ผลพวงจากสูทที่ให้ริชาร์ด เกียร์ ใส่ ในหนังเรื่อง American Gigolo) ส่วน Stella McCartney เป็นลูกสาวของ Paul McCartney หนึ่งในสมาชิกวง The Beatles เธอจบจากโรงเรียนแฟชั่น St. Martin เคยทำงานที่แบรนด์ชื่อ Chloe (อ่านว่า โคลเอ้) ก่อนจะออกมาเปิดแบรนด์ตัวเอง ตอนนี้เป็นคุณแม่ลูกสี่ เป็นสาวมังสวิรัต และสนับสนุนองค์กร PETA ไม่ใช่เฟอร์ทำเสื้อผ้าแน่นอน ความโดดเด่นของเธอคือเสื้อผ้าสไตล์กีฬา โดยเฉพาะคอลเล็กชั่นที่ออกแบบให้กับแบรนด์ Adidas ที่มีออกมาทุกปี ขายดีเป็นเทน้ำเทท่า เรียกได้ว่าเป็นคอลเล็กชั่นหรู และเป็นแฟชั่นของแบรนด์กีฬา Adidas เขาล่ะ

เรื่องของเรื่องมีอยู่ว่า สามประเทศ สามดีไซเนอร์ (ประเทศอื่นๆ ไม่มีรายงานถึงว่ามีดีไซเนอร์ดังคนไหนออกแบบเสื้อผ้าสำหรับนักกีฬาโอลิมปิก) คิดตรงกันในเรื่องรูปแบบ ดีไซน์ ของชุดนักกีฬาของประเทศตน สำหรับการแข่งขันโอลิมปิกนี้ว่า “ไม่เอาแล้วลายธงชาติ”

ชุดนักกีฬาที่สเตลล่า แม็คคาร์ทนีย์ เป็นผู้ออกแบบครั้งนี้ ได้รับการวิพากษ์วิจารณ์อย่างหนักจากบรรดาสื่อมวลชน และประชาชนชาวอังกฤษเอง เพราะสัญลักษณ์ธงยูเนี่ยนแจ๊กที่ปรากฏอยู่บนชุดนักกีฬาที่เธอออกแบบนั้นไม่มีสีแดง! (ธงยูเนียนแจ๊ก หรือธงชาติสหราชอาณาจักร นั้นมีสีแดง สีน้ำเงิน และสีขาวเป็นองค์ประกอบหลัก) เธอเชิดใส่รูปแบบดั้งเดิมของธงชาติ แล้วหันมาใช้ลูกเล่น ดีไซน์ การออกแบบเชิงแฟชั่น โดยใช้ความอ่อน-เข้ม ของสีน้ำเงิน สีฟ้า และสีขาว สร้างรูปแบบใหม่ของธงยูเนี่ยนแจ๊กขึ้นมาแทน ส่วนสีแดง ก็ใช่ว่าจะหายไปเลย แต่เธอนำนำสีแดงไปใช้ในการตกแต่งที่ขอบเสื้อ ขอบกางเกง หรือใช้ในรูปแบบรองเท้า หรือถุงเท้านักกีฬาแทน เรียกได้ว่าครบทุกสีเหมือนเดิมนั่นแหละ แต่ตัวธงนั้นไม่ครบทุกสีเหมือนออริจินัลแต่ธงชาติอังกฤษซึ่งมีสีสันที่ถูกต้องสมบูรณ์นั้นก็ยังมีอยู่ เดี๋ยวเวลาแข่งคนจะจำไม่ได้ว่า นักกีฬาคนนี้มาจากประเทศไหน โดยเธอนำไปแปะไว้ที่ด้านหลังของกางเกงในชุดว่ายน้ำ หรือแขนเสื้อเท่านั้น

พอเปิดตัวชุดนักกีฬาสำหรับนักกีฬาสหราชอาณาจักรปุ๊ป...สเตล่า ก็โดนด่าทันที

บ้างก็ว่า “เอาสีแดงคืนมา” บ้างก็ว่า “เธอทำลายธงชาติอันสวยงามของประเทศอังกฤษ” บ้างก็ว่า “เธอทำให้คนอังกฤษหมดสิ้นความภูมิใจ”

ดิฉันล่ะอยากจะบอกสเตลล่า แม็คคาร์ทนีย์ว่า สเตลล่าจ้ะ...ถ้าเธอเป็นดีไซเนอร์ที่ประเทศไทย และดันอุตริไปดัดแปลงรูปแบบ สีสัน ของธงชาติ เธอคงโดนมากกว่านี้แน่ๆ ทั้งข้อหา ขายชาติ ล้มล้างสถาบัน และแน่นอนว่า เขาจะหาว่าเธอไม่เป็นคนไทย และไล่เธอออกไปอยู่ประเทศอื่นแน่ๆ ที่เธอโดนวิพากษ์วิจารณ์ ด่าทอที่อังกฤษน่ะ จิ๊บๆ ประเทศชั้นดราม่ากว่านี้อีกหลายเท่า

ไม่นานสเตลล่า แม็คคาร์ทนีย์ ก็ออกมาชี้แจงถึงผลงานการออกแบบของเธอที่ได้รับการวิพากษ์วิจารณ์ครั้งนี้ว่า ในการทำงานโปรเจ็กต์นี้ สำหรับเธอแล้วอย่างแรกเลยคือการมองย้อนกลับไปดูเสื้อผ้าของนักกีฬาในต่ละปี แน่นอนว่าธงชาติอังกฤษ หรือยูเนี่ยนแจ๊กคือสิ่งแรกที่เธอพิจารณา มันเป็นธงชาติที่สวยที่สุดในโลก และเป็นตัวแทนของคนอังกฤษ แต่มันก็เป็นรูปแบบเดิมๆ ที่เห็นทุกปี สิ่งที่เธอต้องการนำเสนอคือการปรับเปลี่ยนดีไซน์ รูปลักษณ์ให้ยูเนี่ยนแจ๊กมีรูปแบบที่โมเดิร์นมากขึ้น รวมถึงรูปแบบ ลวดลาย และสีสันของชุดนักกีฬาให้มีความเป็นแฟชั่น และทันสมัยมากขึ้นด้วย

แน่นอนว่า เหตุผลของเธอฟังไม่ขึ้น เมื่อมันเป็นเรื่องที่ผูกพันอยู่กับสัญลักษณ์ของ “ชาติ” ซึ่งมีรูปแบบที่ตายตัว ดั้งเดิม และห้ามเปลี่ยนแปลง

และอีกอย่างหนึ่งที่ได้รับเสียงวิพากษ์วิจารณ์ไม่แพ้กันก็คือสัญลักษณ์ตัวเอกซ์ (X) ซึ่งปรากฏอยู่ตรงกลางลำตัว ซึ่งหลายคนให้ความคิดเห็นว่ามันคล้ายคลึงกับสัญลักษณ์ตัวเอ็กซ์ของราบการประกวดรอ้งเพลงชื่อดังของอังกฤษ The X-Factor มากเกินไป มิวาย มีสำเนียงกระแนะกระแหนว่า สงสัยรายการดังกล่าวเป็นสปอนเซอร์ หรือไม่ก็รายการ The X-Factor คงดังมากจนถึงขั้นกลายเป็นตัวแทน สัญลักษณ์ของประเทศอังกฤษไปแล้ว

แม้จะมีเสียงวิพากษ์วิจารณ์หนาหู แต่สุดท้ายชุดภายใต้การออกแบบของสเตลล่า แม็คคาร์ทนีย์ ก็เป็นชุดนักกีฬาอย่างเป็นทางการของสหราชอาณาจักร ที่เราจะได้เห็นกันในการแข่งขันโอลิมปิกครั้งนี้

ชุดนักกีฬาของฝั่งอังกฤษ ไม่ได้ถึงกับเชิ่ดใส่ลายธงชาติโดยสิ้นเชิง เพียงแต่นำลายธงชาติมาปรับเปลี่ยนรูปแบบเท่านั้น ฝั่งอเมริกาโดยการออกแบบของ Ralph Lauren นั้น เรียกได้ว่า ขอโบกมือบ๊ายบาย ลายธงชาติอันซ้ำซากจำเจเลยแล้วกัน Ralph Lauren ก็ไม่เลือกใช้รูปแบบดั้งเดิมของธงชาติมาเป็นจุดเด่นในการนำเสนอบนตัวเสื้อผ้าของนักฬา โดยในปีนี้ ชุดกีฬาของทัพนักกีฬาอเมริกันทั้งหลายดูเรียบหรูและคลาสสิกด้วยเสื้อคอโปโล หรือเสื้อเชิ้ต สีขาว แดง หรือน้ำเงินเข้ม ที่คอปกใช้แถบสีธงชาติอเมริกันแถบเล็กๆ ผสมอยู่ (แต่ดูไม่ค่อยออกหรอก) บนหน้าอกด้านขวาเป็นสัญลักษณ์โอลิมปิก ส่วนด้านซ้ายเป็นสัญลักษณ์ของแบรนด์ Ralph Lauren อาจมีคำว่า U.S.A พิมพ์ประทับอยู่ด้านหน้า หรือมีตัวเลขติดอยู่ที่แขนขวา สวมใส่กับกางเกงขาสั้นหรือขายาว และรองเท้าผ้าใบสีขาว เพิ่มความเท่เข้าไปอีกด้วยมหวกเบเรต์สีขาว ซึ่งชุดโดยการออกแบบของ Ralph Lauren ถือเป็นชุดลำลองของนักกีฬาเพื่อสวมใส่ในชีวิตประจำวันในระหว่างการแข่งขันกีฬาโอลิมปิก ส่วนชุดกีฬาที่ใส่แข่งขันนั้นจะเป็นอีกรูปแบบหนึ่ง

และอีกหนึ่งประเทศที่ชุดกีฬานั้น นอกจากจะปราศจากสีสันของธงชาติเช่นเดียวกันกับอังกฤษ และสหรัฐอเมริกา และดูเหมือนจะหนักกว่าทั้งสองประเทศ ก็คืออิตาลี โดยการออกแบบของ Giorgio Armani เพราะเขาหันมาเล่นกับดีไซน์ ความเรียบเท่ งดเว้นการใช้สีของธงชาติอิตาเลียน ซึ่งก็คือสีแดง เขียว และขาว แต่หันมาใช้สีเรียบๆ อย่างสีขาว และสีน้ำเงินมิดไนต์บลู (น้ำเงินเข้มจนเกือบดำ สีของท้องฟ้ายามเที่ยงคืน เขาว่ากันอย่างนั้น) แทน ในรูปแบบของชุดวอร์ม แจ๊กเก็ตสำหรับนักกีฬา กางเกงขาสั้น โดยมีสัญลักษณ์ของแบรนด์ EA7 (แบรนด์เสื้อผ้ากีฬาของอาร์มานี่) อยู่ที่หน้าอก หรือที่ขากางเกง ด้านขวา และสัญลักษณ์ของกีฬาโอลิมปิกที่หน้าอกด้านซ้าย

สำหรับการออกแบบคอลเล็กชั่นนี้ โดยมิสเตอร์อาร์มานี่กล่าวว่า “นี่จะเป็นเสื้อผ้าของนักกีฬาโอลิมปิกที่แฟชั่นที่สุดเท่าที่เคยมีมา”

จะเห็นได้ว่า สิ่งที่บรรดาเหล่าดีไซเนอร์ชื่อดังระดับโลกทั้งหลาย เห็นพ้องต้องกันก็คือ ความน่าเบื่อหน่ายของการใช้สัญลักษณ์ธงชาติในแบบเดิมๆ รวมถึงความซ้ำเดิม ของการแปะป้ายธงชาติลงบนเสื้อผ้าของนักกีฬา เพื่อแสดงตัวตน สัญชาติ หรืออะไรก็แล้วแต่ โดยเฉพาะในกรณีของชุดนักกีฬาอย่างไม่เป็นทางการ (คือไม่ได้ใส่ลงแข่ง แต่ใส่ระหว่างการแข่งขัน ใช้ชีวิตในช่วงโอลิมปิก) ของสหรัฐและอิตาลี ที่เลือกเชิ่ดใส่ธงชาติ ไม่มีแม้แต่ธงชาติผืนเล็กๆ แปะให้เห็น (สหรัฐ ยังเลือกใช้ “สี” ในการประยุกต์ แต่อิตาลี ไม่เอาแม้แต่สี) เพราะเขาคิดว่า หากไม่ได้อยู่ในสนามแข่งขัน ที่ผู้คนกำลังจดจ้อง เชียร์อยู่ว่าใครจะชนะ ประเทศไหนจะได้เหรียญทอง ก็ไม่เห็นจำเป็นต้องแปะป้ายตัวเองด้วยธงชาติเสมอไป เสื้อผ้า ชุดลำลองของนักกีฬาจึงออกมาโดยไร้ซึ่งลายธงชาติในแบบเก่าๆ ที่เราเคยเห็น

มันอาจไม่ใช่การเสื่อมคลายของรูปแบบชาตินิยมแบบเก่า หรืออาจใช่ ? มันอาจเป็นเพียงการเปลี่ยนแปลงทางแฟชั่นที่เข้ามามีอิทธิพลเหนือความเป็นชาติ การระบุตัวตนแห่งสัญชาติ ใช่ ? หรือ ไม่ใช่ ? ในกรณีของสเตลล่า แม็คคาร์ทนีย์ เราอาจจะเห็นว่าอุดมการณ์ชาตินิยม (ในแบบเก่าๆ) ยังคงมีมีอยู่ แต่อาจอ่อนแรงเต็มที แต่เมื่อมองดูจากทั้งสามกรณีของสามดีไซเนอร์ที่บังเอิญใจตรงกันนั้น เราก็เริ่มเห็นว่า มีบางอย่างเริ่มเปลี่ยนแปลงแล้ว...

หมายเหตุ
กีฬาโอลิมปิก 2012 จะมีขึ้นที่กรุงลอนดอน ประเทศอังกฤษระหว่างวันที่ 27 กรกฏาคม ถึงวันที่ 12 สิงหาคม นี้
 

ร่วมบริจาคเงิน สนับสนุน ประชาไท โอนเงิน กรุงไทย 091-0-10432-8 "มูลนิธิสื่อเพื่อการศึกษาของชุมชน FCEM" หรือ โอนผ่าน PayPal / บัตรเครดิต (รายงานยอดบริจาคสนับสนุน)

ติดตามประชาไทอัพเดท ได้ที่:
Facebook : https://www.facebook.com/prachatai
Twitter : https://twitter.com/prachatai
YouTube : https://www.youtube.com/prachatai
Prachatai Store Shop : https://prachataistore.net
ข่าวรอบวัน
สนับสนุนประชาไท 1,000 บาท รับร่มตาใส + เสื้อโปโล

ประชาไท