ในขณะนี้นายกรัฐมนตรีไทย นางสาวยิ่งลักษณ์ ชินวัตร ได้แสดงความตั้งใจอย่างแรงกล้าที่จะผลักดันเมกะโปรเจกต์โครงการท่าเรือน้ำลึกและนิคมอุตสาหกรรมทวาย ประเทศพม่า ให้สำเร็จลุล่วง โดยพยายามหาทางที่จะพบปะหารือกับประธานาธิบดี เต็ง เส่ง ของพม่า ในทุกโอกาส และล่าสุดจะนำคณะรัฐมนตรีที่เกี่ยวข้องกับโครงการดังกล่าว บินตรงไปยังประเทศพม่า เพื่อเดินทางลงพื้นที่ทวายด้วยตัวเองในวันที่ 17 ธันวาคม 2555 นี้

 

แม้ที่ผ่านมา บริษัท อิตาเลียนไทย ดีเวล๊อปเมนต์ จำกัด (มหาชน) จะล้มลุกคลุกคลานกับปัญหาทางด้านการเงินภายในมาโดยตลอด นับตั้งแต่ได้รับสัมปทานโครงการจากรัฐบาลพม่าในปี 2551 แต่แล้ววันดีคืนดีรัฐบาลไทยก็กระโดดเข้าช่วยโอบอุ้ม โดยอ้างว่า "โครงการนี้คงไปไม่รอดหากรัฐบาลไม่สนับสนุน เพราะเป็นโครงการที่ใหญ่เกินกว่าเอกชนรายเดียวจะพัฒนา"

 

ส่วนองค์กรทางด้านสิ่งแวดล้อมและภาคประชาชนของไทยต่างออกมาวิพากษ์วิจารณ์ถึงความชอบธรรมของการใช้เงินภาษีประชาชนเข้าไปอุ้มโครงการของเอกชน ซ้ำยังเป็นการเข้าไปอุปถัมภ์การลงทุนในภาคอุตสาหกรรมหนักที่มีขนาดใหญ่กว่าเขตนิคมอุตสาหกรรมมาบตาพุดถึงสิบเท่า ซึ่งชาวไทยโดยเฉพาะชาวมาบตาพุดต่างรู้เห็นกันดีว่าโครงการในมาบตาพุดได้ก่อภัยร้ายแรงต่อสิ่งแวดล้อมและสุขภาพ และเป็นปัญหาเรื้อรังยาวนานที่รัฐบาลไทยเองก็ยังแก้ไขในบ้านตัวเองไม่ได้

 

อย่างไรก็ตาม ตลอดระยะเวลาที่ผ่านมา เรากลับเห็นเพียงกระแสข่าวความเคลื่อนไหวของโครงการฯ ในด้านบวก จนอาจทำให้สังคมไทยเคลิ้มฝันกับความเติบโตทางเศรษฐกิจที่รออยู่ข้างหน้า ซึ่งตอกย้ำด้วยตัวเลขของสภาพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติที่ออกมาระบุว่า โครงการทวายจะทำให้จีดีพีของไทยเติบโตถึง 1.9 เปอร์เซ็นต์ และประเทศไทยจะเป็นประตูที่เชื่อมสู่เส้นทางการค้าใหม่ที่สำคัญของภูมิภาค

 

 

 

ขณะที่รัฐบาลไทยกำลังเร่งรัดศึกษารายละเอียดและเม็ดเงินการลงทุนของโครงการทวาย โดยขั้นต้นทางกระทรวงคมนาคมได้ออกมาระบุว่า จะใช้เงินลงทุนเฉพาะค่าโครงสร้างพื้นฐานสูงถึง 14 แสนล้านบาท ทั้งยังรับปากจะสรรหาสิทธิประโยชน์ต่างๆ เพื่อดึงดูดนักลงทุนไทยและต่างประเทศ และป่าวประกาศว่าทวายจะเป็นสวรรค์แห่งใหม่ของนักลงทุน แต่สภาพการณ์ความเป็นจริงในพื้นที่ขณะนี้คือ สิทธิอันพึงมีของชาวบ้านในพื้นที่โครงการกลับถูกละเมิดและแทบจะไม่ปรากฏตามสื่อทั่วไป

 

 

ในน้อยข่าวผลกระทบจากโครงการที่เราค้นเจอ สื่อท้องถิ่นในทวายรายงานว่า ชาวบ้านในพื้นที่โครงการกำลังมีชีวิตอยู่ราวกับตกนรก โดยเฉพาะทันทีที่โต๊ะเจรจาวาระแรกของคณะกรรมการร่วมระดับสูงของไทย-พม่า เปิดฉากขึ้นที่กรุงเทพฯ เมื่อต้นพฤศจิกายนที่ผ่านมา แรงกดดันภายในพื้นที่ที่จะได้รับผลกระทบก็ทบทวี

 

หนังสือพิมพ์เมียนมาไทม์รายงานว่า เจ้าหน้าที่ท้องถิ่นและบริษัทอิตาเลียนไทยมีความพยายาม "บังคับ" ชาวบ้านกว่า 32,000 คนให้ย้ายออกจากพื้นที่ภายในมิถุนายนปีหน้า

 

 

ชาวบ้านเรือนหมื่นที่ต้องอพยพขนานใหญ่ครั้งนี้มีอยู่สามกลุ่มใหญ่ๆ ด้วยกันคือ หนึ่ง - กลุ่มที่อาศัยอยู่ในพื้นที่ท่าเรือน้ำลึกและเขตนิคมอุตสาหกรรม สอง – กลุ่มที่อาศัยอยู่ในพื้นที่ก่อสร้างตามแนวถนนจากท่าเรือน้ำลึกทวายมายังชายแดนไทย-พม่า ที่จังหวัดกาญจนบุรี และสาม – กลุ่มที่อาศัยในพื้นที่สร้างเขื่อนซึ่งเป็นสาธารณูปโภคพื้นฐานที่จะถูกนำไปใช้ในเขตนิคมฯ

 

ในพื้นที่นาบูเล ที่ถูกระบุไว้ว่าจะถูกอพยพเป็นกลุ่มแรก เพราะเป็นสถานที่ก่อสร้างท่าเรือน้ำลึกและเขตนิคมอุตสาหกรรม ชาวบ้านต่างวิตกกังวลที่ต้องทิ้งถิ่นฐานและสูญเสียที่ดินทำกิน ชาวบ้านบอกว่า ตั้งแต่บริษัทเข้ามาปักหลักในพื้นที่ พวกเขาก็เริ่มประสบกับความยากลำบากในการทำมาหากิน และไม่สามารถใช้ชีวิตได้ปกติดังเดิม 

 

ชาวบ้านไม่สามารถจะปลูกพืชผลตามฤดูกาลได้ ถูกจำกัดพื้นที่เพาะปลูก หรือได้รับแจ้งจากเจ้าหน้าที่โครงการว่าให้ย้ายไปปลูกที่อื่น และถนนของหมู่บ้านก็ถูกรถบรรทุกขนาดใหญ่ใช้สัญจรไปมาอยู่ตลอดเวลาจนสภาพใช้การไม่ได้โดยเฉพาะในหน้าฝน ส่วนในหน้าแล้งก็เกิดปัญหาฝุ่นคลุ้งตลบไปทั่ว และทางบริษัทมักไม่ใส่ใจที่จะมาปรับปรุงซ่อมแซมให้ชาวบ้าน

 

ยิ่งไปกว่านั้น ที่บ้านพะระเด็ด ยังมีการระเบิดภูเขาที่เป็นแหล่งต้นน้ำของหมู่บ้าน เพื่อนำหินไปใช้ในการก่อสร้าง มีการตัดถนนรุกเข้าไปในที่ดิน ทำลายสวนมะม่วงหิมพานต์ของชาวบ้าน และคนในหมู่บ้านต่างพากันวิตกว่า ถ้าภูเขาถูกทำลายไปเรื่อยๆ เช่นนี้ แหล่งน้ำของหมู่บ้าน และไร่สวนทั้งหมดก็คงไม่รอด

 

นางซานจี จากบ้านมูดูบอกว่า ชาวบ้านกำลังกังวลใจมาก เพราะยังคุยเรื่องการโยกย้ายและค่าชดเชยกันไม่เรียบร้อย เธอแปลกใจมากเมื่อรู้ข่าวเมื่อเร็วๆ นี้ว่า ทางบริษัทประกาศกับสื่อว่าได้ย้ายชาวบ้านเกือบเป็นที่เรียบร้อยแล้ว เธอยืนยันว่า ยังไม่มีใครย้ายออกจากพื้นที่ 

 

 

ส่วนของชุมชนกามองต่วย ชาวกะเหรี่ยงที่ได้รับผลกระทบจากการตัดผ่านของถนนที่จะเชื่อมต่อระหว่างเขตนิคมอุตสาหกรรมทวายกับประเทศไทย ก็ไม่พอใจกับสิ่งที่บริษัทดำเนินการ

 

ที่ผ่านมามีการตัดถนนรุกเข้าไปในที่ทำกินและทำลายพืชผลของชาวบ้านโดยไม่ได้รับความยินยอมหรือล่วงรู้มาก่อน จนชาวบ้านต้องประกาศปิดถนนห้ามบริษัทเข้าไปในพื้นที่ แม้ในภายหลังจะมีทีมนักวิชาการจากจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย เข้าไปทำการศึกษาเพื่อประเมินผลกระทบทางด้านสิ่งแวดล้อม แต่ชาวบ้านก็ล้มการประชุมหลังจากเจรจากันได้ไม่นาน เนื่องจากไม่พอใจที่ทางทีมงานตอบคำถามสำคัญๆ ไม่ได้ และไม่มีความเชื่อมั่นว่าทีมนักวิชาการจะมีความเป็นกลางเพราะถูกจ้างโดยบริษัท

 

ที่สำคัญ พวกเขาเห็นว่ามันผิดหลักการที่จะมาทำการศึกษาหลังจากที่โครงการได้เริ่มดำเนินการและสร้างความเสียหายไปแล้ว 

 

สำหรับหมู่บ้านกาโลนท่า แผนการสร้างเขื่อนเพื่อนำน้ำไปใช้ในเขตนิคมอุตสาหกรรมได้สร้างสถานการณ์ความตึงเครียดในพื้นที่ ชาวบ้านกว่า 1,000 คนกำลังทุกข์ใจและไม่พอใจกับแผนของบริษัทที่จะอพยพพวกเขาออกไปอยู่ที่อื่น เพราะบ้านเรือนและที่ทำกินของทั้งหมู่บ้านจะจมอยู่ใต้อ่างเก็บน้ำ แม้บริษัทเสนอจะจ่ายค่าชดเชยและสร้างบ้านใหม่ให้ในที่ที่ไกลออกไป แต่ชาวบ้านส่วนใหญ่ก็ยังยืนยันว่าจะไม่ย้ายไปไหน

 

 

ล่าสุด ในเวทีสาธารณะที่ทางรัฐบาลพม่าจัดขึ้นที่ทวาย ซึ่งมีรัฐมนตรี ผู้ว่าการแคว้นตะนาวศรี เจ้าหน้าที่ท้องถิ่น คนจากองค์กรการเมือง องค์กรท้องถิ่น และชาวบ้านจากชุมชนที่ได้รับผลกระทบเข้าร่วมราว 300 คน โดยฝ่ายทางการกลับตกเป็นฝ่ายตั้งรับและถูกตั้งคำถามอย่างหนักจากชาวบ้านตามที่ต่างๆ ที่ไม่ต้องการโยกย้ายออกจากพื้นที่ พวกเขาและนักกิจกรรมยังเรียกร้องให้รัฐบาลทบทวนโครงการ และหาทางเลือกในการพัฒนาที่ไม่ทำลายสิ่งแวดล้อมและวิถีชุมชน

 

 

ส่วนนายอู โซ วิน จากบ้านเท็นจี ในเขตนาบูเล ตั้งคำถามที่ยังไม่ได้รับคำตอบว่า "ชาวบ้านเท็นจีหลายคนไม่ต้องการย้าย พวกเขาบอกให้ผมมาที่นี่เพื่อถามเจ้าหน้าที่รัฐว่า ถ้าพวกเขาไม่ย้ายออก รัฐบาลจะจับกุมพวกเขาไหม? พวกเราอยากรู้ว่า มันมีกฎหมายอะไรที่อนุญาตให้รัฐบาลจับกุมพวกเราที่ปฏิเสธที่จะอพยพออกจากพื้นที่"

 

เสียงสะท้อนเหล่านี้เป็นเสียงที่รัฐบาลพม่ากำลังหนักใจไม่น้อย และเป็นปมปัญหาใหญ่ที่รัฐบาลไทย รวมถึงนักลงทุน และธนาคารที่ให้เงินสนับสนุนในโครงการนี้ไม่อาจหลับหูหลับตา ปฏิเสธการรับรู้ไปได้

 

การอพยพผู้คนจำนวนนับหมื่น การแตกสลายของหมู่บ้านและชุมชนอย่างถอนรากถอนโคนที่กำลังเกิดขึ้น ย่อมส่งผลกระทบต่อเนื่องจากนี้ไปไม่สิ้นสุด ไม่ว่าจะเป็นปัญหาความขัดแย้งอย่างรุนแรงในการใช้ประโยชน์ที่ดิน ปัญหาภาวะกดดันอย่างไร้ทางออก กลายเป็นการเผชิญหน้าทางสังคมที่น่าวิตก และอาจปะทุเป็นเหตุการณ์ความรุนแรงได้ทุกเมื่อ

 

 

รัฐบาลไทยกำลังอ้างความชอบธรรมโดยใช้ตัวเลขความเติบโตทางเศรษฐกิจเพื่อกระโดดเข้าไปสังฆกรรมกับโครงการทวาย เรากำลังทุ่มเงินไม่อั้นเพื่อสนับสนุนให้เกิดโครงการประเภทอุตสาหกรรมหนักและอุตสาหกรรมปิโตรเคมี ที่จะก่อผลกระทบทางด้านสิ่งแวดล้อม สังคม และสุขภาพ นานาสารพัดเช่นเดียวกับปัญหาที่ยังแก้ไขไม่ได้เช่นที่มาบตาพุด