...........
"คุณเป็นอะไรกับคุณสุพจน์ แจ้งเร็ว"
"อ้อ แกเป็นปู่หนูค่ะ"

เสียงตอบนั่นดังมาจากท้ายห้อง หลังจากผมค่อยๆไล่ขานชื่อนิสิตปี 3 เอกประวัติศาสตร์ ที่มาเข้าเรียนในวิชา "ประวัติศาสตร์ไทยร่วมสมัย" ที่ผมเป็นคนสอน มันเป็นการสอนหนังสือครั้งแรกของผม และนั่นก็เป็นนาทีแรกๆ ที่ผมได้รู้จักกับ "ลูกเกด" หรือ "ชลธิชา แจ้งเร็ว" เด็กหญิงผอมแห้งผิวคล้ำเสียงแหลมใส่แว่นกลมๆใหญ่ๆ เด็กหญิงเพียงคนเดียวในกลุ่มนักศึกษา "ขบวนการประชาธิปไตยใหม่" 14 คน ที่ถูกจับเข้าเรือนจำเมื่อวันที่ 26 มิถุนายน 2558

"แล้วคุณรู้มั้ยว่าปู่ของคุณ เค้าเป็นปัญญาชนที่สำคัญมากคนหนึ่งของสังคมไทย" ผมถามเธอต่อ เธอทำหน้าแปลกใจก่อนจะตอบว่า "ไม่รู้ค่ะ"

คำตอบของลูกเกดบอกให้รู้ว่า ก่อนหน้านี้ เธอก็เหมือนกับเด็กนักศึกษาปี 3 ทั่วๆไปที่ชีวิตมีแต่เรียนกับเล่นอยู่กับเพื่อนๆไปวันๆ ไม่ได้สนใจทั้งการเมืองและกิจกรรมทางการเมืองแม้สักนิด แต่ไม่รู้ว่าผมทำถูกหรือผิด การทำให้เธอรู้ว่าปู่ของเธอสำคัญอย่างไรในประวัติศาสตร์การเมืองไทย กลับกลายเป็นจุดเปลี่ยนที่สำคัญในชีวิตของเธอ

สัปดาห์ถัดมา ลูกเกดเข้าห้องเรียนเร็วขึ้น เธอเล่าให้ผมฟังว่าเธอไปคุยกับปู่มาแล้ว ปู่ตอบบางเรื่องไม่ตอบบางเรื่องเล่าสั้นๆในบางเรื่องและเล่ายาวๆในบางเรื่อง หนังสือของปู่เยอะมากนี่หนูขโมยมาอ่านเล่มนึง ผมเหลือบไปมองหนังสือในมือของเธอ "ด้วยรักแห่งอุดมการณ์" ของ วัฒน์ วรรลยางกูร "เห้ย ! เล่มนี้ผมชอบมาก ตอนเรียนรามฯ ผมอ่านแล้วอ่านอีก เด็กกิจกรรมเขาชอบอ่านกัน" คุยกันต่ออีกนิดหน่อย เธอผละไปนั่งท้ายห้อง ผมเริ่มสอน

ลูกเกดต้องเรียนวิชานี้กับผมไปอีก 15 สัปดาห์หรือ 1 เทอม นานวันเข้าเธอก็ค่อยๆเปลี่ยนไป ชอบถามนั่นโน่นนี่ในห้องเรียน ชอบอ่านหนังสือ บางวันผมก็เห็นเธอนั่งอ่านนิยายอยู่ใต้ตึกคณะสังศาสตร์ มศว "ปีศาจ" บ้าง บางวันก็ "ฟ้าบ่กั้น"

อันที่จริง ที่มหาวิทยาลัย ลูกเกดมีเพื่อนอยู่กลุ่มหนึ่ง ส่วนใหญ่ก็มีความคิดที่ค่อนข้าง "ก้าวหน้า" สนใจการเมืองและเข้าใจความเป็นลูกเกด ถึงแม้ว่าพวกเขาจะไม่ได้ออกมาทำกิจกรรมการเมืองกับลูกเกดก็ตาม แต่มีอยู่วันหนึ่งลูกเกดกับเพื่อนๆ ก็ลุกขึ้นมาจัดกิจกรรม "จุดเทียน" ต่อต้านการเคลื่อนไหวทางการเมืองโดยใช้ความรุนแรงของ กปปส. ขึ้นที่ มศว จำได้ว่าวันนั้นมีคนมาร่วมจุดเทียนเป็นจำนวนมาก

หลังจากวันนั้น มีรุ่นพี่ที่ผมเคารพคนหนึ่งโทรมาหาบอกว่าอยากชวนนักศึกษา มศว ที่จัดงานจุดเทียนไปคุยกับนักศึกษากลุ่มอื่นๆ จะได้รู้จักกันและแลกเปลี่ยนประสบการณ์กัน จำได้ว่าวันนั้นผมกับลูกเกดและ "ข้าว" นิสิตปี 2 ไปร่วมประชุมตามคำชวน ค่ำๆ หลังประชุมเสร็จ ลูกเกดชวนผมไปกินข้าวกับเพื่อนๆนักกิจกรรมต่างมหาลัยที่เธอเพิ่งจะรู้จัก "เอ้อ พวกคุณไปเถอะ" เธอยิ้มยกมือไหว้กล่าวลา แล้วหันไปคุยกับเพื่อนๆหัวเราะร่าเริง ผมยืนมองจนกระทั่งพวกเขาเดินลับหายเข้าไปในเงามืด ลมเย็นพัดผ่านมาเบาๆ ผมรู้สึกมีความหวัง

หลังจากวันนั้น การทำกิจกรรมการเมืองของลูกเกดก็เข้มข้นขึ้นเรื่อยๆ เราได้คุยกันบ้างแต่น้อยลง จนกระทั่งเธอไปกินแซนวิชต้านรัฐประหารและถูกทหารจับตัวไป เธอขอให้ผมไปแสดงตัวเป็นผู้ปกครอง เพราะไม่อยากให้พ่อกับแม่รู้ข่าว

ปี 2558 ถึงจะทำกิจกรรมและหายหน้าหายตาไปจากห้องเรียนบ่อยๆ แต่ลูกเกดก็เรียนจนจบ สอบเสร็จวิชาสุดท้าย ยังไม่ทันเปลี่ยนชุดนักศึกษาก็ออกไปแสดงพลังต้านรัฐประหารที่หน้สหอศิลป์ฯจนถูกจับตัวไปอีก แต่คราวนี้ถูกพ่อกับแม่ด่ายับ เพราะมีหมายตำรวจส่งไปที่บ้าน เธอบอกผมว่า

ถูกจับน่ะไม่เครียดหรอก แต่ถูกพ่อกับแม่ด่านี่สิ มันเครียดกว่า

ไม่กี่วันต่อมา เธอก็หนีออกจากบ้าน ไปพักอยู่กับเพื่อนๆ เธอบอกผมว่าวันที่ 24 มิถุนาฯ พวกหนูจะไปแจ้งความที่ สน.ปทุมวันให้ดำเนินคดีกับตำรวจที่ใช้ความรุนแรงกับพวกเธอที่หน้าหอศิลป์วันก่อน แล้วเธอก็ไปจริงๆ

เย็นวันที่ 26 มิถุนายน ขณะที่ผมกำลังประชุมอยู่ที่ต่างจังหวัด ลูกเกดส่งข้อความบอกให้ผมโทรหาหน่อย ผมโทรไป น้ำเสียงของเธอร่าเริงดี ไม่มีวี่แววของความหวาดกลัวใดๆ ถามผมว่า "ใบจบหนูต้องไปรับด้วยตัวเองรึเปล่า หนูอยากรีบไปเอามาเก็บไว้กับตัว" ผมแนะนำเธอนั่นโน่นนี่รำ่ลากันแล้วก็วางสาย ไม่กี่นาทีต่อมาเธอก็ถูกจับ

ณ นาทีนี้ ผมไม่รู้จะพูดอะไรอีกแล้ว นอกจากประโยคสั้นๆ

"ปล่อยลูกเกดกับเพื่อนๆ ออกมาเถอะ พวกเขาไม่ได้ทำอะไรผิด !!!!"