หลังเหตุระเบิดบริเวณศาลพระพรมหมเอราวัณ แยกราชประสงค์เมื่อค่ำวันที่ 17 ส.ค.ที่ผ่านมา ‘กฤดิกร วงศ์สว่างพานิช’ ผู้ศึกษาด้าน Critical Terrorism เขียนความเห็นลงในสเตตัสเฟซบุ๊กว่าด้วยการก่อการร้าย การใช้ความรุนแรงและการสร้างความกลัว โดยทิ้งท้ายไว้ว่าความกลัวตายเป็นสิ่งที่เกิดในยุคสมัยใหม่ (อ่านรายละเอียด) ‘ประชาไท’ สัมภาษณ์ ‘กฤดิกร’ เพิ่มเติมเพื่อขยายความประเด็นดังกล่าว พร้อมข้อเสนอในการจัดการความกลัว 

ประชาไท: ที่บอกว่าความกลัวตายเป็นเรื่องของคนชั้นกลางและคนในยุคสมัยใหม่ มันต่างจากความกลัวตายในฐานะสัญชาตญาณอย่างไร
ประการแรก ผมอยากจะอธิบายว่า ไม่ได้แปลว่า คนก่อนหน้ายุคสมัยใหม่ไม่มีความกลัวตาย แต่ว่าความกลัวไม่ได้เป็นความกลัวสูงสุดในยุคก่อนสมัยใหม่ เพราะว่าเขาไม่ได้มองเอาชีวิตเป็นคุณค่าสูงสุด เพราะมีความกลัวบางอย่างเหนือกว่าความตาย เช่นกลัวพระเจ้าจะทอดทิ้ง กลัวว่าผู้เป็นนายหรือลอร์ดจะตาย แม้เขากลัวที่จะตาย แต่เขายินดีที่จะตายแทนเจ้านายเขา นั่นคือ ความกลัวตายไม่ใช่ความกลัวสูงสุดของมนุษย์ในโจทย์นั้น

ประการที่สองก็คือ การเกิดขึ้นของสิทธิมนุษยชนหรือ human rights ทำให้คนเรามองชีวิตตัวเองในฐานะที่เป็นเจ้าของชีวิตนั้น แต่ก่อนหน้านี้ คนเราไม่ได้มองชีวิตเราในฐานะที่เป็นสมบัติของตัวเราเอง ชีวิตของเราเป็นสมบัติของคนอื่น เป็นสมบัติของพระผู้เป็นเจ้า ผู้เป็นนาย จริงๆ ทั้งในบทความของผมและตอนที่ให้สัมภาษณ์ ผมพยายามใช้คำว่า "ปศุสัตว์ทางการเมือง" สมมติว่า เรามีฟาร์มหมูแห่งหนึ่ง เราจะเอาหมูไปเชือดในโรงฆ่าสัตว์ เราก็ไม่รู้หรอกว่าหมูตัวนั้นมันกลัวตายหรือไม่ มันอาจจะกลัว หรือไม่กลัวก็ได้ เหมือนกับมนุษย์ยุคก่อน แต่สุดท้ายคนที่เป็นเจ้าของหมู เจ้าของทรัพย์สิน เจ้าของชีวิตพวกนี้ ก็สามารถสั่งให้หมูตายเมื่อไหร่ก็ตาย แต่เมื่อเกิด Human rights ขึ้นมา มันเป็นการบอกกับคนทุกคนว่า เฮ้ย ชีวิตของคุณเป็นของตัวคุณเอง ชีวิตของคุณมันไม่ใช่สมบัติของคนอื่น ทีนี้ คุณค่าของชีวิตมันถูกผลักดันให้สูงขึ้นมา แล้วสุดท้าย ความกลัวสูงสุดในยุคสมัยใหม่โดยทั่วๆ ไป เขาจึงถือว่านั่นคือการกลัวความตาย ฉะนั้น วิธีการที่จะสร้างความกลัวได้อย่างสูงสุด คือการทำให้มนุษย์เสี่ยงต่อความตายหรือเสียชีวิต

ถ้าอย่างนั้นแสดงว่า ความคิดที่ว่าความตายเป็นระดับรอง เกิดขึ้นหลังจากมีเรื่องศาสนา หรือความเชื่อแบบนั้นด้วยไหม
ไม่เชิงอย่างนั้น งานหลักๆ ที่ผมใช้อธิบายเรื่องนี้ คือ งานของThomas Hobbes ผมให้ความสำคัญกับ Thomas Hobbes มาก เพราะเขาเป็นนักคิดที่มีความพิเศษอย่างหนึ่ง คืออยู่ในช่วงเปลี่ยนผ่านระหว่างยุคเก่าเข้าสู่ยุคใหม่พอดี ฉะนั้น เขาเห็นถึงสภาพสังคมทั้งในยุคเก่าและเตรียมจะเข้าสู่ยุคใหม่

Thomas Hobbes ได้อธิบายถึงว่า คนร่วมยุคสมัยกับเขาไม่ให้คุณค่าในการพยายามรักษาชีวิตของตนเอง โดยใช้คำว่า the Virtue of the Cowardice "คุณค่าของความขี้ขลาด" เพราะว่ายิ่งคุณขี้ขลาดเท่าไหร่ คุณก็จะพยายามรักษาตัวเองให้หนีจากความตายเท่านั้น ซึ่งสำหรับ Thomas Hobbes แล้ว มันคือสิ่งที่มีคุณค่าสูงสุดสำหรับยุคสมัยใหม่ แต่มันไม่ใช่สิ่งที่มีคุณค่าในยุคสมัยเก่า เพราะว่าในยุคสมัยเก่า หลายครั้งแม้จะกลัวตาย แต่ฉันก็ถวิลหาความตายที่มันทรงเกียรตินะ เช่น กลุ่มไวกิ้งถวิลหาความตายในสนามรบ ไม่ได้แปลว่าไม่กลัวตายในภาวะอื่น แต่ถ้าจะต้องตายขอตายในสนามรบ เพื่อที่จะได้ไปสู่วาลฮาลลา (Valhalla) ที่เป็นดินแดนของพระเจ้า หรือการรบแบบครูเสดหรือจีฮัดก็เหมือนกัน มีลักษณะอย่างนี้

แล้วกระบวนการแบบนี้มันเกิดขึ้นกับกลุ่มคนที่ใช้วิธีการก่อการร้ายใช่ไหม

ขออธิบายต่อนิดนึง คือที่ผมพูด มันไม่ได้จำกัดอยู่เฉพาะ lord กับ vessel หรือเจ้านายกับบ่าว หรือศาสนากับผู้นับถือศาสนาเท่านั้นนะครับ มันยังรวมถึงไอเดียต่างๆ เช่น ชาตินิยม ความพยายามแบ่งแยกดินแดน

มันรวมถึงกระบวนการที่ฝึกทหารให้ไปรบด้วยหรือเปล่า คือทหารที่เข้าไปรบในสนามรบ คือ เข้าสู่แดนประหารในระดับหนึ่งแล้ว?
ใช่ครับ ตั้งแต่ดั้งเดิมมา สงครามเป็นรูปแบบหนึ่งของวิถีการแสวงบุญหรือ วิถีทางแบบนักบุญ (martyrdom) ที่เชื่อว่าการเสียสละชีวิตตนเองจะนำมาสู่สิ่งที่มันยิ่งใหญ่กว่าในชีวิตหลังความตายต่อไป ฉะนั้น แม้ว่าในสงครามยุคใหม่จะมีความเชื่อแตกต่างกันบ้างในเรื่องชีวิตหลังความตาย แต่ในท้ายที่สุด มันหมายความว่า กลุ่มที่ไปสู้เพื่อสงคราม ถ้าไปโดยสมัครใจ แปลว่าเขาเห็นชุดคุณค่าบางอย่างที่สำคัญกว่าความเสี่ยงตายของเขา มีชุดคุณค่าบางอย่างที่มีค่ามากกว่าความเป็นหรือความตายของเขาที่เขาต้องเข้าไปเสี่ยง เช่น สงครามการก่อร้ายในสหรัฐอเมริกา เขาอาจจะมองการแก้แค้นให้กับชาติของตนมีคุณค่าสูงกว่า มองชาตินิยมมีคุณค่าสูงกว่า หรือปกติทหารสหรัฐฯ เป็นทหารอาชีพ พูดง่ายๆ ก็คืออาจจะมองแค่ได้เงิน คือ เงินมีค่ามากกว่าการใช้ชีวิตอยู่อย่างยากลำบาก คือมันเป็นไปได้หลายอย่าง แต่นั่นหมายความในท้ายที่สุดแล้ว แม้แต่ในสังคมที่ดูท่าทางจะมีความทันสมัยที่สุด มันก็ไม่ได้ทิ้งคราบความเป็นกระบวนทัศน์ (ideology) ในยุคโบราณออกไปทั้งหมด ทุกอย่างมันยังมีของตกค้างอยู่

ฉะนั้น มันมีสิ่งหนึ่งที่ผมรู้สึกว่ามันเป็นพัฒนาการที่ก้าวหน้ามากในทางความคิด ที่เราจะเห็นได้คือกรณีสวีเดน เมื่อไม่นานมานี้ ที่มีการประกาศว่า พฤติกรรมที่เป็นการสนับสนุนชาตินิยมภายในชาติเขาถือว่าเป็นอะไรที่ผิด คือมันกลายเป็น nation without nationalism คือเป็นชาติที่พยายามลดทอนความเป็นชาตินิยมของตัวเองลง สิ่งเหล่านี้จะทำให้คนเราก้าวเข้าสู่ภาวะความเป็นสมัยใหม่ และรักตัวเองเหนือกว่าค่านิยมต่างๆ ได้ขึ้นมาเรื่อยๆ

ในส่วนโมเดลของการจัดการหลังจากเกิดเหตุความรุนแรงลักษณะแบบที่เกิดขึ้นเมื่อสองวันที่แล้ว อย่างที่คุณกฤดิกรยกกรณีเรื่องที่นอร์เวย์ที่ให้ผู้ก่อเหตุไปสู่กระบวนการยุติธรรมแบบปกติ ให้ความเป็นมนุษย์กับเขา มีโมเดลตัวอย่างหรือรูปแบบการจัดการของรัฐหรือประชาชนแบบอื่นๆ หรือไม่ในการจัดการหลังเหตุความรุนแรง

ผมเองก็หนักใจกับการตอบข้อนี้ เพราะผมไม่ได้ถูกเทรนด์หรือชำนาญการสายนี้โดยตรง คือผมชำนาญการในเชิงทฤษฎีแกนกลางการก่อการร้าย ไม่ได้เจาะลึกไปในรายละเอียดถึงลักษณะในเชิงปฏิบัติของแต่ละกลุ่มแต่ละชาติ

แต่เท่าที่นึกออกตอนนี้ คือของกลุ่มนอร์เวย์หรือสแกนดิเนเวียที่นำหน้าที่สุด คือกรณีนอร์เวย์เป็นกรณีเดียวที่นึกออกตอนนี้ เพราะปกติแล้ว การก่อการร้ายถือเป็น taboo ทางการเมืองสำคัญมากในโลกตะวันตก ทำให้แม้แต่ประเทศที่มีพัฒนาการทางด้านการดำเนินคดีค่อนข้างจะสูงมากแล้ว ส่วนใหญ่พอมาเจอคดีก่อการร้ายปุ๊บ เขาพร้อมจะกลับไปสู่วิถีทางแบบบาร์บาเรียน แบบดิบเถื่อน และก็เลือกปฏิบัติขึ้นมาอย่างชัดเจน ในอังกฤษ ก็มีการดำเนินคดีลับ ซึ่งปกติการดำเนินคดีต้องเป็นแบบเปิด ในอเมริกาก็ไม่ต้องพูดถึง กวนตานาโมเบย์นี่ถูกขังลืมกันไปเยอะ

แล้วถ้าจะมีอีกก็คือกรณีสวีเดนที่พูดถึงเมื่อกี้นี้ที่เป็นการแก้ปัญหาเชิงนโยบายระดับรัฐในระยะยาว คือรัฐต้องลดทอนค่านิยมต่างๆ ซึ่งจะมาทำให้เรารู้สึกว่ามันมีคุณค่าเหนือกว่าชีวิตเราได้ อย่างที่สวีเดนทำ ที่ให้เลิกเข้าแถวหน้าเสาธงและพยายามยกเลิกกิจกรรมต่างๆ ที่มันสะท้อนถึง หรือสนับสนุนแนวคิดชาตินิยมภายในชาติเขาขึ้นมา มันเป็นอะไรที่ก้าวหน้ามาก ถ้าพูดถึงการทำในฐานะชาติ

ลักษณะนี้ ผมคิดว่าเป็นรูปแบบโมเดลที่สามารถพัฒนาต่อไปได้ แม้ว่าจะต้องอาศัยความเข้าใจต่อภาวะความเป็นสมัยใหม่และประชาธิปไตยและคุณค่าอื่นๆ ที่เหนือกว่าร่างกายไปค่อนข้างจะมาก 

แนวโน้มของสวีเดนหรือประเทศในแถบสแกนดิเนเวียที่พยายามสลายอุดมการณ์แบบชาตินิยม มันจะส่งผลต่อการระดมทหารในประเทศไหม และกองทัพจะถูกลดบทบาทลงหรือไม่

ประการที่หนึ่ง ผมเข้าใจว่าทางสแกนดิเนเวียเข้าใจดีว่าภายใต้สถานการณ์โลกปัจจุบัน ความสำคัญหรือบทบาทของกองทัพมันต่ำลงมาก มันไม่จำเป็นต้อง recruit (เกณฑ์ทหารใหม่) คนหรือเรียกคนมาเหมือนเดิมในปริมาณเหมือนเดิมอีกต่อไปแล้ว การลดทอนมันเกิดขึ้นได้

ประการที่สอง ลักษณะของทหารต่อไปจะไม่ใช่ลักษณะทหารเชิงบังคับอีก มันจะเป็นทหารที่สุดท้ายแล้ว make your choice เรียบร้อยแล้วว่า “โอเค ฉันทำไปในฐานะอาชีพอย่างหนึ่ง” เหมือนกับคนที่เป็นนักดับเพลิง ที่เข้าไปดับไฟในฐานะอาชีพอย่างหนึ่ง แล้วก็ได้รับเงินมา มีความเสี่ยงที่จะถูกไฟคลอก ซึ่งนั่นเป็นความเสี่ยงที่เขาได้รับการชั่งน้ำหนักเรียกร้อยแล้วว่า “โอเค ฉันทำมันในฐานะอาชีพอย่างแท้จริง” เราได้รับความเสี่ยงสูงหน่อย แต่เราก็ได้รับเงินมา ก็เหมือนกับตำรวจ

ผมคิดว่าลักษณะต่อไปของทหารจะมีความใกล้เคียงกับตำรวจมากขึ้นเรื่อยๆ หรือว่าเหมือนกับนักดับเพลิงอะไรกลุ่มนี้ครับ

บางประเทศก็จะมองว่าถ้ายังมีแนวคิดที่พร้อมจะพลีชีพ พร้อมจะตายเพื่อชาติหรือเพื่อชีวิตโลกหน้า ในขณะที่ประเทศหนึ่งก็พยายามที่จะสลายคนที่จะสามารถที่จะต่อสู้หรือเข้าไปรบหรือป้องกันตนเองที่เสี่ยงตายมากๆ อย่างสนามรบได้ มันจะส่งผลให้ฝ่ายหลังเสียเปรียบในดุลอำนาจการเมืองโลกหรือไม่

สมมติคุณมีทหารเท่าเดิมหรือมากขึ้นเพื่อจะรับมือคนเหล่านั้น คำถามก็คือคุณฆ่าเขาแล้วมันได้อะไร ต่อให้คุณมีกองกำลังที่พร้อมที่จะรับมือคนเหล่านั้น คุณพร้อมที่จะฆ่าเขาตายสักโขยงได้ มันก็ไม่จบครับ ผมยกตัวอย่างให้เลยที่ชัดเจน คนที่ทำทุ่มเทกับเรื่องนี้มากที่สุดคือสหรัฐอเมริกาที่มีสงครามต่อต้านการก่อการร้าย ลงทุนไปไม่รู้กี่ปีแล้ว งบประมาณก็ไม่ต้องพูดถึง ผู้เสียชีวิตหรือเหยื่อจากสงครามการก่อการร้ายสงครามเดียวมากกว่าเหตุการณ์การก่อการร้ายในประวัติศาสตร์ทั้งหมดรวมกันเสียอีก สุดท้ายคุณได้อะไรมา สุดท้ายคุณได้ ISIS โผล่มา สุดท้ายคุณได้จำนวนสาขาของอัลกออิดะฮ์ที่เพิ่มขึ้น สมัยก่อนคนอัฟกานิสถานเองได้นิยมชมชอบอัลกออิดะฮ์อะไรมากมายก่ายกองมันก็เป็นกลุ่มอินดี้ของมัน แต่ว่าตั้งแต่เกิดสงความการก่อการร้ายขึ้น เขาถูกบีบให้ต้องเลือกระหว่างกลุ่มอินดี้กลุ่มหนึ่งที่บ้าๆ ในประเทศเขากับอีกประเทศหนึ่งที่มารุกรานเขาและฆ่าคนที่ไม่รู้อิโหน่อิเหน่เขาตายเป็นเบือ สุดท้ายคนก็ถูกบีบบังคับและกลายเป็นว่าหลังจากเกิดสงครามต่อต้านการก่อการร้ายแทนที่กลุ่มอัลกออิดะฮ์จะลดลง สาขาของอัลกออิดะฮ์กลับผุดขึ้นเป็นดอกเห็ด และปริมาณคนที่เข้าร่วมกับกลุ่มนี้กลับเพิ่มขึ้นมากมาย

คำถามผมก็เลยกลับไปสู่คำถามเดิมคือมีทหารเยอะแล้วมันช่วยอะไรกับเรื่องนี้ ผมไม่เห็นความหมายของการช่วย เพราะว่าคุณมีทหารเยอะ คุณเอาไปฆ่าเขาให้ตายหมด สุดท้ายสิ่งที่คุณต้องการจริงๆ ก็คือคุณต้องพัฒนาบุคลากรสายการข่าวคุณ สายเฝ้าระวังคุณ เพราะว่าผู้ก่อการร้ายมันไม่ได้มีกองกำลังขนาดถือปืนเป็นกองทัพเข้ามาสู้ อย่างมากมันก็ทำไม่เกินทีละ 10 คน กองกำลังคุณเพื่อสู้กับคน 10 คน แต่ละครั้งคุณมี 100 คนก็สบายๆ แล้ว

ที่คุณต้องการจริงๆ ก็คือ หนึ่ง ระบบฝ่ายการข่าวที่ดี ระบบการเฝ้าระวังภัยที่ดี และที่สำคัญที่สุดสมมติมันเกิดเหตุขึ้น เราจะจัดการกับเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นอย่างเป็นระบบได้อย่างไร ไม่ใช่ที่เป็นอยู่อย่างปัจจุบัน ที่อย่างเมื่อบ่ายนี้พบสิ่งที่คาดว่าเป็นวัตถุระเบิดแถวตอม่อรถไฟฟ้านานา สถานีรถไฟฟ้านานายังใช้งานได้อยู่เลย นี่แสดงให้เห็นว่าวิธีการจัดการหลังจากเหตุการณ์เกิดขึ้นแล้วยังไม่เป็นระบบ ผมคิดว่าเราต้องพัฒนาสิ่งเหล่านี้มากกว่าการเพิ่มปริมาณทหารเพราะมันไม่ได้ช่วยอะไร

จากปัญหาการไม่มีระบบการป้องกันเหตุ แล้วความรับผิดชอบของรัฐบาลหลังจากเกิดเหตุ ควรเป็นอย่างไร เพราะที่ผ่านมาแทบจะไม่มีคนเรียกร้องให้รัฐบาลรับผิดชอบ

ผมเป็นคนที่ไม่ได้นิยมชมชอบรัฐบาลทหารเท่าไหร่ แต่ผมก็ต้องพูดอย่างแฟร์ๆ ว่าเหตุการณ์ลักษณะนี้เราเรียกร้องความรับผิดชอบจากรัฐบาลฝ่ายเดียวทำไม่ได้หรอก โอเคเราอาจจะพูดในแง่ว่าเราต้องพัฒนาการข่าวเราไหม เราต้องพัฒนาระบบการป้องกันเหตุของเราไหม เราพูดได้ แต่มันไม่เชิงความรับผิดชอบอย่างเต็มตัว เพราะเราต้องเข้าใจว่า มันไม่มีใครรู้ว่ามันจะมีเหตุการณ์นี้เกิดขึ้น ถ้าเกิดว่าเขารู้แล้วไม่จัดการ อย่างนี้เราสามารถถามหาความรับผิดชอบได้ เราไปถามหาความรับผิดชอบกับคนที่เขาเองเขาก็ไม่รู้และไม่ได้อยากให้เหตุการณ์นี้เกิดขึ้น ว่ากันแบบแฟร์ๆ ที่สุดมันก็ไม่ใช่การเรียกร้องที่แฟร์นัก

แต่ว่าสิ่งที่เราถามหาหรือเรียกร้องได้ก็คือ คุณจะลอยแน่นิ่งอย่างปัจจุบันต่ออีกไม่ได้นะ เหตุการณ์มันแสดงให้เห็นแล้วว่ามันสามารถเกิดขึ้นแบบนี้ได้ที่ประเทศเรา ฉะนั้นคุณแทนที่จะเอาเงินไปซื้อเรือดำน้ำนั้น คุณเอางบตัวนั้นซึ่งมันไม่ได้ต่อต้านการก่อการร้ายอะไรได้เลย เอางบดังกล่าวมาพัฒนาระบบตรงส่วนนี้ดีไหม เอามาพัฒนาบุคลากรและการข่าวดีไหม ถ้าจะมีสิ่งที่รัฐบาลต้องรับผิดชอบจริงๆ ผมคิดว่ามันคือเรื่อวิธีการจัดการหลังเกิดเหตุมากกว่า อันนี้มันเห็นเหตุการณ์เกิดขึ้นแล้ว มันรู้แล้วว่ามันมีภาวะฉุกเฉินเกิดขึ้น เราจะไปจัดการกับภาวะฉุกเฉินนี้ได้อย่างไร อันนี้คือสิ่งที่เรารู้อยู่ตรงหน้าแล้ว ซึ่งอันนี้ผมคิดว่ารัฐบาลสอบตก และตรงนี้เป็นสิ่งที่เราสามารถถามหาความรับผิดชอบได้

การเกิดเหตุระดับนี้ถ้าเกิดขึ้นเมืองนอกอย่างน้อยๆ ต้องปิดบริเวณและไลน์รถไฟฟ้าต้องปิดทั้งหมด เพราะมันอยู่ใกล้พื้นที่ตรงส่วนนั้น และเช็คก่อนแล้วเคลียร์คนออกจากพื้นที่ แต่ระหว่างที่เคลียร์คนนั้นเราก็ต้องสามารถเช็ครถเช็ครายบุคคลได้ กล้องจราจรที่ใช้จับความเร็วหรือว่าใช้จับการฝ่าไฟแดงนั้นเวลาฝ่าทีเห็นแม้กระทั่งหน้าคนขับอยู่แล้ว มันสามารถเอามาร่วมใช้กับกระบวนการแบบนี้ได้ เพราะทั่วโลกเขาก็ใช้กัน

ผมเข้าใจวิธีคิดของทหารว่าเขาพยายามสร้างเรื่องหรือทำการแก้ไขให้ทุกอย่างมันดูชิลๆ ไปหมด ให้ทุกอย่างดูง่าย ไม่ให้ตื่นตระหนก ซึ่งเป็นวิธีการตอบโต้การพยายามสร้างความกลัวของฝั่งโน้น แต่ว่าการชิลเกินไปมันไม่ใช่วิธีการตอบโต้ที่ถูกต้องเสมอไป

ฝรั่งหรือประเทศที่เขาเจอการก่อการร้ายมาเยอะกว่าเรา เขาใช้วิธีการแก้ไขด้วยการเข้าไปจัดการกับพื้นที่ตรงนั้นอย่างทันท่วงที จัดการอย่างเป็นระบบและชัดเจน บางทีไม่ต้องการให้เร็วให้ชิล หรือล้างถนนได้ แล้วทุกอย่างจะกลับมาเป็นปกติ แต่ใช้วิธีการทำให้ทุกอย่างชัดเจน เป็นระบบที่สุด การสร้างความมั่นใจให้กับประชาชนของเขาได้มากกว่าด้วยซ้ำ นั่นคือสิ่งที่ผมคิดว่าเราเรียกร้องและหาความรับผิดชอบต่อรัฐบาลได้

"เรากลัวการก่อการร้ายได้ แต่กลัวมันเหมือนกับที่กลัวอุกกาบาตตกใส่
เราคำนวณทิศทางของดวงดาวได้ว่าอาจจะมีอุกกาบาตลูกนี้เข้ามาใกล้แล้วเฝ้าระวังมัน
เราสร้างระบบแบบเดียวกันด้วยวิธีคิดแบบเดียวกัน
โอเคระบบมันต่างกันเพราะอันหนึ่งเป็นดาวอันหนึ่งเป็นคน
แต่หมายถึงว่า ในเชิงไอเดียแล้วเราสร้างระบบแบบนี้
เราก็เดินถนนทุกวันโดยไม่ได้กลัวอุกกาบาตตกใส่
ฉะนั้น เราก็ทำแบบเดียวกันกับการก่อการร้ายนี่แหละ
ไม่อย่างนั้นเราจะกลายเป็นถูกขังอยู่ในคุกที่เรียกว่ารัฐแทน
แล้วเราจะมีรัฐที่กลายเป็นผู้ก่อการร้ายที่ควบคุมตัวเราเอง
เราจะอยู่ในคุกนั้นแทน"
 

ในการจัดการปัญหาหลังจากเกิดเหตุ มันเกิดความกลัว ถ้าเกิดรัฐบาลและประชาชนกลัวมาก ด้านหนึ่งมันจะกลายเป็นปัจจัยที่จะสร้างมุมกลับว่าจะสร้างความชอบธรรมให้กับรัฐบาลในการที่จะเข้าไปจำกัดสิทธิเสรีภาพของประชาชนในที่จะดำเนินชีวิตตามปกติก่อนเกิดเหตุไหม

ผมไม่ได้บอกว่าเราห้ามกลัวการก่อการร้าย เพราะมันเป็นภัยที่เราสามารถตายได้ เราควรจะกลัว เราควรจะระวังมัน แต่เราต้องไม่ตื่นตระหนก ผมพูดตามตรงว่าจริงๆ มันมีงานเรื่องนี้เยอะที่ศึกษาเกี่ยวกับการเฝ้าระวัง หรือ  Liberalization of Fear เวลาที่คนเราตื่นกลัวมากๆ หวาดผวามากๆ ตื่นตระหนกจนเกินไป เราพยายามจะสร้างกรอบของระบบการตรวจสอบอย่างล้นเกินที่สุดท้ายแล้วมันจะกลายมาเป็นกรงขังเราเอง

อย่างกรณีที่เกิดขึ้นกับสหรัฐอเมริกาเป็นที่ชัดเจนมาก ผมอยากจะแสดงสถิติสักนิดว่าคนที่เสียชีวิตจากการก่อการร้ายพอๆ กับคนที่ตายเพราะอุกกาบาตตกใส่ ฟ้าผ่าตาย หรือผึ้งต่อย เอาจริงๆ คนตายเพราะโดนก่อการร้ายเผลอๆ จะน้อยกว่าโดนกวางขวิดตาย ประเด็นของผมก็คือผมไม่ได้บอกว่าเราห้ามกลัวกวางห้ามกลัวผึ้งห้ามกลัวฟ้าผ่าห้ามกลัวอุกกาบาต เรากลัวสิ่งเหล่านี้ได้ แต่เนื่องจากว่าคุณค่าของมันในฐานะอันตรายที่คุกคามชีวิต ถ้ามองในเชิงสถิติแล้วน้อยมาก เราสามารถเดินในเมืองทุกวันได้โดยที่เราไม่ได้หวาดผวาหรือตื่นตระหนกว่าจะมีอุกกาบาตตกใส่หัว เช่นเดียวกันเราก็สามารถเดินในเมืองได้แบบชิลๆ ทุกวันได้โดยที่ไม่ต้องกลัวว่าจะเกิดภัยก่อการร้ายเข้ามาหาเรา เราอยู่แค่ในฐานะที่รู้ในมโนสำนึกตลอดเวลาเท่านั้นเองว่าโอเคมันมีภัยก่อการร้ายอยู่ มันสามารถเกิดขึ้นได้ เมื่อไหร่ก็ไม่รู้ แล้วเราก็สร้างการเฝ้าระวังมัน สร้างระบบระวังภัยที่ดี

สหรัฐอเมริกาใช้งบประมาณในด้านการป้องกันการก่อการร้ายและงบประมาณเกี่ยวกับการก่อการร้ายสูงเป็นอันดับ 1 ของประเทศในด้านความมั่นคง ทั้งๆ ที่การเสียชีวิตจากสิ่งอื่นๆ สูงกว่าเยอะ เรื่องเอชไอวี เรื่องความยากจน มีคนที่ตายเพราะสิ่งเหล่านี้มากกว่าการก่อการร้าย 3 เท่า 10 เท่า แต่งบประมาณเกี่ยวกับการต่อต้านการก่อการร้ายสูงกว่าพวกนี้ 3 เท่า ก็จะเห็นความไม่พอดีกับระดับความเป็นภัยที่เกิดขึ้น นั่นเป็นสิ่งที่ผมพยายามเตือนว่า เฮ้ย โอเค เรากลัวการก่อการร้ายได้ แต่กลัวมันเหมือนกับที่กลัวอุกกาบาตตกใส่ เราคำนวณทิศทางของดวงดาวได้ว่าอาจจะมีอุกกาบาตลูกนี้เข้ามาใกล้แล้วเฝ้าระวังมัน เราสร้างระบบแบบเดียวกันด้วยวิธีคิดแบบเดียวกัน โอเคระบบมันต่างกันเพราะอันหนึ่งเป็นดาวอันหนึ่งเป็นคน แต่หมายถึงว่า ในเชิงไอเดียแล้วเราสร้างระบบแบบนี้ เราก็เดินถนนทุกวันโดยไม่ได้กลัวอุกกาบาตตกใส่ ฉะนั้น เราก็ทำแบบเดียวกันกับการก่อการร้ายนี่แหละ ไม่อย่างนั้นเราจะกลายเป็นถูกขังอยู่ในคุกที่เรียกว่ารัฐแทน แล้วเราจะมีรัฐที่กลายเป็นผู้ก่อการร้ายที่ควบคุมตัวเราเอง เราจะอยู่ในคุกนั้นแทน

ล่าสุดมีการไปควบคุมตัวคนที่โพสต์เฟซบุ๊กว่าจะมีเหตุความรุนแรงเกิดขึ้น ซึ่งก็ไม่ได้ระบุว่าเหตุอะไร ที่จะเกิดขึ้นระหว่างวันที่ 13-18 ส.ค.นี้ (อ่าน) มองการจัดการปัญหาอย่างนี้อย่างไร

ผมโพสต์(เฟซบุ๊กส่วนตัว)ตั้งแต่สเตตัสแรกๆ หลังเกิดเหตุการณ์ว่าจนถึงจุดนี้ทหารควรคิดได้แล้วว่า แทนที่จะเอาเวลาเอาบุคลากรเอางบประมาณมาส่องเฟซบุ๊กแล้วมาไล่จับคนนี่ ควรจะเอาบุคลากรไปสร้างระบบเฝ้าระวัง อันนี้เป็นภาวะพารานอยด์ คิดว่าเป็นความโง่สุดขีดของทางรัฐบาล ผมคิดว่ารัฐบาลไม่ได้กลัว แต่นี่มันคือความโง่ล้วนๆ ไม่รู้ว่าจะเรียกอย่างไรดี คือวิธีการคิดของทหารนี่เขาคิดว่ามีกำลังยิ่งใหญ่ โดยเฉพาะรัฐบาลทหารไทยที่เคยชินกับการใช้กำลังที่สูงกว่ากดขี่คนที่ไม่มีทางสู้ตลอดเวลา ฉะนั้น เขาจะคิดว่าการควบคุมทุกอย่างมันง่าย มันไม่มีอะไรที่เขาต้องตื่นกลัว แต่เมื่อเกิดเหตุการณ์นี้ อาวุธชิ้นใหญ่ๆ สมองที่ไม่ต้องเยอะมากมันไม่สามารถควบคุมได้ อย่างเหตุการณ์การก่อการร้าย การวางระเบิดอย่างนี้ ผมคิดว่าเขาไม่ได้กลัว เขาแค่พารานอยด์ เขาคิดไม่ออกว่าเขาต้องทำอย่างไร เพราะว่าเขาไม่เคยที่จะต้องอยู่ในสถานะที่จะต้องทำอย่างนี้มาก่อน เพราะวันๆ มีแต่ใช้ปืนขู่คนแล้วก็จบเคลียร์ปัญหาได้ ใช้ปืนขู่คนเคลียร์ปัญหาได้ อย่างล่าสุดที่ที่นายกฯ ออกมาพูดก็ใช้ลักษณะวิธีการพูดแบบเดียวกันที่บอกว่ามือวางระเบิดและผู้เกี่ยวข้องออกมามอบตัวเถอะเพราะกลัวจะถูกปาดคอ เห็นไหมครับใช้วิธีพูดแบบขู่ไว้ก่อน วิธีคิดแบบทหารมันจบที่ตรงนี้ ผมไม่คิดว่าเขาไปไล่ล่าคนในเฟซบุ๊กเพราะว่าเขากลัว แต่เป็นเพราะว่าเขาไม่รู้ว่าเขาต้องทำอะไร เพราะเขาไม่เคยเจอกับสถานการณ์นี้เขาดีลไม่ถูก มันจึงการเป็นการพารานอยด์อย่างที่เป็นอยู่นี้