ไฟประดับช่วงเทศกาลกับมลภาวะทางแสง

ประชาไททำหน้าที่เป็นเวที เนื้อหาและท่าที ความคิดเห็นของผู้เขียน อาจไม่จำเป็นต้องเหมือนกองบรรณาธิการ

 

ในช่วงเวลาเฉลิมฉลองเทศกาลคริสต์มาสและปีใหม่สากลที่ผ่านมา ภาคเอกชนและภาครัฐได้นำเอาหลอดไฟฟ้าและโคมไฟประดับ รวมไปถึงอุปกรณ์เทคโนโลยีแสงสว่างประเภทต่างๆ มาประดับตกแต่งอาคารและสถานที่ให้มีความโดดเด่นและสวยงามในเวลากลางคืนมากยิ่งขึ้น อันเป็นการดึงดูดประชาชนทั่วไปให้สนใจในความงดงามอันเกิดจากการออกแบบแสงสว่างภายนอกอาคารหรือดึงดูดประชาชนในฐานะที่เป็นผู้บริโภค ให้สนใจจับจ่ายสินค้าและใช้บริการในอุตสาหกรรมการท่องเที่ยว เช่น การแสดงอุโมงค์ไฟ LED บริเวณลานคนเมือง หน้าศาลาว่าการกรุงเทพมหานคร ที่จัดโดยกรุงเทพมหานครและการจัดแสดงแสงสีชุดมหากาพย์นิทานแผ่นดิน บริเวณองค์พระปรางค์ วัดอรุณราชวรารามราชวรมหาวิหาร ที่จัดโดยการท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย (ททท.) เป็นต้น

ภาพที่ 1: การแสดงอุโมงค์ไฟ LED บริเวณลานคนเมือง หน้าศาลาว่าการกรุงเทพมหานคร ที่จัดโดยกรุงเทพมหานคร ที่อาจส่งผลดีต่อการท่องเที่ยวและการจับจ่ายใช้สอยของนักท่องเที่ยวในบริเวณพื้นที่โดยรอบสถานที่จัดการแสดงไฟ แต่ทิศทางการส่องของแสงที่ไม่เหมาะสมและความสว่างจากแหล่งกำเนิดแสงที่ไม่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม ก็อาจทำให้ประชาชนที่อาศัยอยู่บริเวณพื้นที่ใกล้เคียงเกิดความเดือดร้อนรำคาญได้ (อ้างอิง: ภาพถ่าย โดย คุณภานุวัฒน์ เดชฉ่ำ)

อย่างไรก็ตาม แสงสว่างจากไฟประดับในช่วงเทศกาล ที่ถูกปล่อยออกมาจากแหล่งกำเนิดแสงต่างๆ  อาจก่อให้เกิดผลกระทบต่อสมดุลของระยะเวลากลางวันและระยะเวลากลางคืน (natural day-night pattern) ได้ เพราะแสงประดิษฐ์ (artificial light) จากการออกแบบแสงสว่างภายนอกอาคารที่ไม่เหมาะสมหรือจากการติดตั้งแสงสว่างที่ไม่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม ย่อมอาจทำลายบรรยากาศความมืดตามธรรมชาติในยามค่ำคืนได้ ไม่ว่าจะเป็นมนุษย์ สัตว์ และสิ่งมีชีวิตอาจต้องอาศัยความมืดในเวลากลางคืนในการประกอบกิจกรรมตามธรรมชาติ เช่น การรักษาสมดุลของร่างกาย การนอนหลับพักผ่อน การผสมพันธุ์ การออกหากินในเวลากลางคืน การย้ายถิ่นฐานและการวางไข่ เป็นต้น

http://www.tatnewsthai.org/images/news/pics/IMG_0237.jpg

ภาพที่ 2: ทิศทางการส่องของแสงจากไฟประดับในเทศกาลหรือการแสดงแสงที่ไม่เหมาะสม อาจทำให้แสงส่องพวยพุ่งขึ้นไปสู่ท้องฟ้า จนทำให้ท้องฟ้าเรืองแสงจนเกิดสภาวะแสงเรืองไปบนท้องฟ้า (sky glow) ซึ่งสภาวะดังกล่าวสามารถเปลี่ยนสมดุลความสว่างและความมืดมิดตามธรรมชาติในเวลากลางคืน (อ้างอิง: http://www.tatnewsthai.org/detail.php?newsID=4159)

นอกจากนี้ แสงสว่างจากการออกแบบและติดตั้งไฟประดับภายนอกอาคารที่ก่อให้เกิดทิศทางของแสงที่ไม่เหมาะสม (inappropriate light directions) และแสงสว่างจากไฟประดับภายนอกอาคารที่มีความสว่างที่ไม่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม (non-environmentally friendly brightness) ย่อมอาจก่อให้เกิดเหตุรำคาญ (nuisance) ต่อเพื่อนบ้านหรือประชาชนที่อาศัยอยู่บริเวณพื้นที่โดยรอบอาคารหรือสิ่งปลูกสร้างที่มีการติดตั้งไฟประดับ เพราะทิศทางของแสงหรือความสว่างของแสงดังกล่าวอาจไปรบกวนการดำรงชีวิตประจำวันของเพื่อนบ้านหรือประชาชนที่อาศัยอยู่โดยรอบได้ ตัวอย่างเช่น แสงสว่างจากไฟประดับเทศกาลคริสต์มาสอาจส่องรุกล้ำเข้าไปยังบริเวณห้องนอนของเพื่อนบ้าน จนอาจรบกวนการนอนหลับในเวลากลางคืนของเพื่อนบ้าน อันเป็นเหตุให้เพื่อนบ้านเดือดร้อนรำคาญและส่งผลกระทบต่อคุณภาพการนอนหลับของเพื่อนบ้านในที่สุด

LED Lights: Dreamin’ of a Green Christmas, LED Holiday Lights, LED Christmas Lights, LED White Christmas Lights, Warm White LED Christmas Lights, LED Xmas Lights

ภาพที่ 3: เทคโนโลยี LED มักถูกนำมาใช้ในการประดับตกแต่งอาคารและพื้นที่โดยรอบอาคารในช่วงเทศกาล นั้นก็เพราะคุณสมบัติของหลอดไฟ LED ที่ประหยัดไฟและมีประสิทธิภาพมากกว่าหลอดไฟประเภทอื่นๆ แต่ทว่าหลอดไฟ LED สีขาวอาจปล่อยแสงที่อุดมไปด้วยคลื่นความถี่สีฟ้า อันอาจส่งผลกระทบในด้านลบต่อสิ่งแวดล้อมและระบบนิเวศในยามค่ำคืน (อ้างอิง: http://inhabitat.com/go-green-this-holiday-season-with-led-christmas-lights/)

อนึ่ง เทคโนโลยีแสงสว่างบางอย่างหรือแหล่งกำเนิดแสงบางประเภทก็มีสมบัติของแสง (properties of light) บางประการที่ไม่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม ตัวอย่างเช่น เทคโนโลยีไดโอดเปล่งแสง (Light Emitted Diode Technology) หรือที่เรียกกันว่าเทคโนโลยี LED มักถูกนำเอามาประยุกต์ใช้ในการประดับตกแตกอาคารและสถานที่ในช่วงที่มีการเฉลิมฉลองเทศกาล นั้นก็เพราะหลอดไฟประดับ LED สามารถประหยัดพลังงานและมีประสิทธิภาพมากกว่าหลอดไฟประเภทอื่นๆ เมื่อมีการใช้งานแสงสว่างภายนอกอาคารเป็นเวลานาน แต่ทว่าหลอดไฟประดับ LED สีขาว (LED white outdoor light) สามารถปล่อยแสงที่อุดมไปด้วยสีฟ้า (blue-rich artificial light)  หรือแสงที่มีความยาวคลื่นความถี่ต่ำกว่า 500 นาโมมิเตอร์ (wavelengths shorter than about 500 nm) ซึ่งในปัจจุบันได้มีผลงานทางวิชาการด้านวิศวกรรมส่องสว่างและผลงานทางวิชาการด้านสิ่งแวดล้อมเป็นจำนวนมาก ชี้ให้เห็นชัดว่าแสงสว่างจากหลอดไฟประดับ LED สีขาว สามารถสร้างผลกระทบในด้านลบต่อสุขภาพมนุษย์ ระบบนิเวศในเวลากลางคืนและสิ่งแวดล้อมได้ เช่น แสงจากหลอดไฟ LED สีขาวอาจส่งผลกระทบต่อระบบต่อมไร้ท่อ (endocrine system) ของมนุษย์ได้ กล่าวคือ แสงจากหลอดไฟ LED สีขาวย่อมปล่อยแสงที่อุดมไปด้วยคลื่นความถี่สีฟ้าที่ก่อให้เกิดการลดการผลิตสารเมลาโทนินในร่างกายมนุษย์ อันส่งผลให้มนุษย์เสียสมดุลในร่างกาย จนนำไปสู่ปัจจัยเสี่ยงทางสุขภาพอื่นๆ หรือโรคภัยอื่นๆ

ไฟประดับช่วงเทศกาลอาจปล่อยแสงที่มีทิศทางการส่องของแสงที่ไม่เหมาะสมหรือมีความสว่างของแสงที่ไม่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมได้ จนก่อให้เกิดอันตรายต่อมนุษย์ ระบบนิเวศในเวลากลางคืน และสิ่งแวดล้อมได้ แม้ว่าภาครัฐและภาคเอกชนที่จัดกิจกรรมการท่องเที่ยวโดยใช้เทคโนโลยีแสงสว่างเข้ามาเป็นปัจจัยดึงดูดผู้คนให้มาชมการจัดแสดงแสง (light show) ที่จัดขึ้น แต่ภาครัฐและภาคเอกชนกลับไม่ได้ตระหนักถึงโทษภัยของมลภาวะทางแสงที่อาจส่งผลกระทบต่อสุขภาพของประชาชนและสิ่งแวดล้อมโดยรอบบริเวณพื้นที่ที่จัดกิจกรรมการแสดงแสงในยามค่ำคืน

ผู้มีส่วนได้ส่วนเสียเกี่ยวกับการใช้เทคโนโลยีแสงสว่างเพื่อการพาณิชยกรรม อุตสาหกรรมและสังคมวัฒนธรรม ต้องคิดให้รอบด้านถึงประโยชน์และโทษของการใช้งานไฟประดับในช่วงเทศกาล เพราะการคิดแต่ผลประโยชน์ในด้านการเมือง เศรษฐกิจและสังคม โดยละเลยผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นกับสิ่งแวดล้อม ก็ย่อมนำมาซึ่งความเสียหายต่อสุขภาพมนุษย์และระบบนิเวศได้ในระยะยาวได้

 

อ้างอิง

International Dark-Sky Association, Visibility, Environmental, and Astronomical Issues Associated with Blue-Rich White Outdoor Lighting, International Dark-Sky Association, 2009, pp 1-23.

National Aeronautics and Space Administration, NOAA/NASA Satellite Sees Holiday Lights Brighten Cities, available online at https://www.nasa.gov/content/goddard/satellite-sees-holiday-lights-brighten-cities

South Staffordshire Council, Artificial Light Pollution, available online at http://www.sstaffs.gov.uk/your_services/legal__p_h_protection/environmental_protection/artificial_light_pollution.aspx

 

 

ร่วมบริจาคเงิน สนับสนุน ประชาไท โอนเงิน กรุงไทย 091-0-10432-8 "มูลนิธิสื่อเพื่อการศึกษาของชุมชน FCEM" หรือ โอนผ่าน PayPal / บัตรเครดิต (รายงานยอดบริจาคสนับสนุน)

ติดตามประชาไทอัพเดท ได้ที่:
Facebook : https://www.facebook.com/prachatai
Twitter : https://twitter.com/prachatai
YouTube : https://www.youtube.com/prachatai
Prachatai Store Shop : https://prachataistore.net
ข่าวรอบวัน
สนับสนุนประชาไท 1,000 บาท รับร่มตาใส + เสื้อโปโล

ประชาไท