ที่ประธานคณะกรรมการร่างรัฐธรรมนูญ (กรธ.)บอกว่าการจะเลื่อนวันลงประชามติก็ต่อเมื่อมีเหตุจำเป็นและอุปสรรคเช่น เกิดสงครามโลกนั้น ผมกลับเห็นแย้งว่าแม้เกิดสงครามโลก แต่ถ้าประเทศไทยไม่ได้เข้าร่วมสงครามก็ไม่จำเป็นต้องเลื่อนวันลงประชามติ ไม่ใช่เขารบกันอยู่ที่อื่นแล้วเมืองไทยก็เลยไม่ต้องให้ประชาชนตัดสินอนาคตของประเทศเรื่อยไป

ส่วนการพิจารณาของศาลรัฐธรรมนูญนั้นยังมีประเด็นที่อาจทำให้ต้องเลื่อนวันลงประชามติอยู่เหมือนกัน กล่าวคือ ถ้าศาลรัฐธรรมนูญวินิจฉัยล่าช้า แต่เห็นปัญหาและวินิจฉัยว่าที่ผ่านมามีการอาศัยกฎหมายประชามติและการตีความบิดเบือนมาจำกัดเสรีภาพในการแสดงความเห็นมากเกินไปจนประชาชนไม่ได้รับข้อมูลทั้งสองด้าน ไม่เหมือนการทำประชามติตามหลักสากลที่อารยประเทศเขาทำกัน ก็มีความจำเป็นต้องเปิดโอกาสให้ฝ่ายที่เห็นต่างได้แสดงความเห็นอย่างเพียงพอเสียก่อน

แต่ถ้าศาลรัฐธรรมนูญวินิจฉัยแต่คำว่า "ก้าวร้าว รุนแรงและหยาบคาย" เท่านั้นที่เป็นปัญหาอย่างที่ประธาน กรธ.อ้างถึง ก็ไม่มีประโยชน์อะไรและก็ไม่มีความจำเป็นที่จะต้องเลื่อน ที่ผ่านมาก็ไม่มีปัญหาจากคำ 3 คำนี้ และคงไม่ต้องเลื่อนวันลงประชามติออกไปเพื่อให้คนจะได้พูดคำก้าวร้าวรุนแรงและหยาบคายกันให้สาแก่ใจเล่น ไม่มีใครเขาอยากจะทำแบบนั้น

ที่ผ่านมาจนถึงวันนี้ ที่เป็นปัญหาจริงๆ คือ กฎหมายประชามติ มาตรา 7 ถูกละเมิดโดยผู้มีอำนาจทั้งหลายรวมทั้งกรธ.เอง มาตรา 61 กำกวมและถูกใช้อย่างบิดเบือน เสรีภาพในการแสดงความเห็นและเผยแพร่ความเห็น ตามมาตรา 7 ไม่ได้รับการคุ้มครอง เช่น การพูดว่า ‘ไม่รับ’ การใส่เสื้อมีข้อความว่า ‘รับ-ไม่รับ’ ทั้งๆที่ไม่ได้บอกว่า ‘รับ-ไม่รับ’อะไร ก็ถูกตีความว่าผิดกฎหมาย การจัดเสวนาโดยไม่มีหน่วยราชการเข้าร่วมทำไม่ได้ การแจกเอกสารเผยแพร่ความคิดเห็นก็ว่าทำไม่ได้ การแสดงความเห็นว่ารัฐธรรมนูญนี้ไม่ดีอย่างไร กลายเป็นการบิดเบือน เป็นต้น การกระทำเหล่านี้ไม่ได้ผิดฎหมายประชามติเลยแม้แต่น้อย แต่ก็ถูกตีความบิดเบือนคาดโทษร้ายแรงถึงจำคุก 10 ปี นี่แหละเป็นสาเหตุให้การทำประชามติครั้งนี้ไม่เสรีและเป็นธรรม

เวลานี้มีคนสนใจเรื่องการโกงประชามติกันมากขึ้นๆ ซึ่งเป็นเรื่องดีและควรส่งเสริมให้มีการรณรงค์ป้องกันการโกงอย่างจริงจัง  แต่ผมอยากจะฝากว่าการที่ผู้มีอำนาจใช้เจ้าหน้าที่และกลไกของรัฐชี้นำอยู่ฝ่ายเดียว และการบิดเบือนกฎหมายเพื่อปิดกั้นไม่ให้แสดงความเห็นโต้แย้งนั้นเป็นการโกงประชามติอย่างหนึ่ง

การโกงประชามติได้เกิดขึ้นทุกวันอยู่แล้วและการป้องกันขจัดการโกงประชามติควรต้องเริ่มต้นตั้งแต่วันนี้