เมื่อ 16 ส.ค. 2566 เพจเฟซบุ๊ก "สถาบันปรีดี พนมยงค์" ถ่ายทอดสดติดตามงานเสวนา PRIDI Talks ครั้งที่ 22 ในวาระครบรอบ 78 ปี วันสันติภาพไทย ภายใต้หัวข้อ "บทบาทอาเซียนในการเสริมสร้างสันติภาพในเมียนมา" โดยก่อนเปิดงานเสวนา อนุสรณ์ ธรรมใจ ประธานคณะกรรมการบริหารสถาบันปรีดี พนมยงค์ ได้กล่าวหัวข้อ "บทบาทของไทยในสันติธรรมประชาธิปไตยในเมียนมา และอาเซียน" โดยเสนอแนวทางการทูตต่อรัฐไทย 8 ข้อในการสร้างสันติภาพในเมียนมา หลังจากที่กองทัพพม่าทำรัฐประหารเมื่อ 2 ปีที่แล้ว (2564)

ไทยต้องเล่นบทบาทเชิงรุกในการสร้างสันติภาพในเมียนมา

อนุสรณ์ ธรรมใจ กล่าวถึงความสำคัญของวันสันติภาพไทย และปัญหาวิกฤตการเมืองในเมียนมา โดยประธานคณะกรรมการบริหารสถาบันปรีดีฯ มองว่าแนวทางการทูตของอาเซียน ที่ไม่แทรกแซงกิจการภายในของสมาชิก (Non-Interference) และการพัวพันอย่างยืดหยุ่น (Felxible Engagement) ส่งผลให้การสร้างเงื่อนไขของการเป็นประชาธิปไตยไม่ใช่ประเด็นสำคัญในความสัมพันธ์ระหว่างไทย อาเซียน กับเมียนมา

อย่างไรก็ตาม รัฐบาลไทยยุค พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา สงวนท่าทีต่อการกดดันกองทัพเมียนมา ให้หยุดปราบปรามผู้ประท้วง และคืนประชาธิปไตยให้กับประชาชน อีกทั้ง เพิกเฉยต่อบทบาทการทูตเชิงรุกเพื่อให้เกิดการเจรจาสันติภาพ เพื่อช่วยเหลือประชาชนชาวเมียนมา 

ประธานคณะกรรมการบริหารสถาบันปรีดีฯ มองว่า การสร้างสันติธรรมและประชาธิปไตยในอาเซียนไม่ใช่เรื่องง่ายนัก และต้องการการช่วยเหลือและสนับสนุนจากไทย อาเซียน และนานาชาติ รวมถึงองค์การสหประชาชาติ โดยอาจจะเริ่มจากการทูตพัวพันอย่างสร้างสรรค์โดยรัฐบาลไทย และอาเซียน ให้เกิดการเจรจาหยุดยิงกันก่อน ซึ่งอนุสรณ์ มองว่าบทบาทของไทยจะมีความสำคัญในการแก้ไขวิกฤตเมียนมา และไทยเคยทำสำเร็จมาแล้วในกัมพูชา ระหว่างที่สงครามอินโดจีนกำลังครุกรุ่น

อนุสรณ์ ธรรมใจ (ที่มา: เว็บไซต์ สถาบันปรีดี พนมยงค์)

อนุสรณ์ มองต่อว่า รัฐบาลไทยสามารถสร้างเงื่อนไขให้ความช่วยเหลือด้านเศรษฐกิจ และการพัฒนาสมรรถนะการเมืองการปกครอง เพื่อแลกกับการให้เมียนมา กลับคืนสู่ประชาธิปไตย เคารพสิทธิมนุษยชน ตลอดจนการส่งเสริมให้เกิดเสถียรภาพการปกครองที่ต้องมาพร้อมกับการเมืองที่เปิดกว้าง และการยึดถือชีวิตของมนุษย์ทุกๆ คนว่ามีคุณค่า 

8 ข้อเสนอทางการทูต เพื่อเป็นแบบอย่างสร้างสันติธรรมและประชาธิปไตยในอาเซียน

อย่างไรก็ตาม อนุสรณ์ มองว่า สิ่งเหล่านี้จะเกิดขึ้นได้ ไทยต้องเป็นแบบอย่างในการสร้างสันติธรรม และประชาธิปไตย พร้อมเสนอแนวทางทางการทูตต่อรัฐบาลไทยจำนวน 8 ข้อ ดังต่อไปนี้ 

1. ไทยต้องเป็นแบบอย่างในการสร้างประชาธิปไตย และสันติธรรม โดยการแก้ไขรัฐธรรมนูญให้ยึดถือหลักการประชาธิปไตย เนื้อหาใดที่ขัดแย้งกับหลักการดังกล่าวต้องถูกตัดออก  รวมถึงต้องปลดปล่อยนักโทษทางการเมืองออกจากการจองจำ และยกเลิกกฎหมายที่ละเมิดสิทธิของประชาชนก่อน 

2. ไทยควรมีบทบาทนำและเรียกร้องให้รัฐบาลเผด็จการทหารเมียนมา ปฏิบัติตามฉันทามติ 5 ข้อของอาเซียน (5PC) และควรมีการจัดตั้งคณะกรรมการปรึกษาหารือ เพื่อยุติสงครามกลางเมือง ฟื้นฟูประชาธิปไตย และสันติภาพในเมียนมา

3. ไทยควรสนับสนุนการดำเนินงานของสหประชาชาติ ให้การสนับสนุนการเปลี่ยนผ่านสู่ประชาธิปไตยของเมียนมา และในอาเซียน ที่ยังมีปัญหาประชาธิปไตย และละเมิดสิทธิมนุษยชนอยู่

4. เพิ่มความช่วยเหลือด้านมนุษยธรรมแก่ประชาชนที่ตกอยู่ในนอันตราย และหลบหนีจากเมียนมา เรียกร้องร่วมกับอาเซียน ให้กองทัพเมียนนมาปล่อยตัวผู้ถูกคุมขังโดยพลการ และผู้ถูกคุมขังโดยไม่เป็นธรรมทั้งหมด 
 
5. เพิ่มแรงกดดันทางทูตต่อคณะมนตรีความมั่นคงแห่งสหประชาชาติ ที่ประชุมสมัชชาเพื่อหยุดยั้งการละเมิดสิทธิมนุษยชนอย่างรุนแรงในเมียนมา 

6. เรียกร้องกดดันให้กองทัพพม่าหยุดปฏิบัติการโจมตีทางอากาศต่อพลเรือน 

7. รัฐบาลใหม่ต้องดำเนินการกวดขันตามแนวชายแดน เพื่อยุติการส่งมอบอาวุธ และทรัพยากรอื่นๆ ที่ถูกใช้เพื่อปราบปรามประชาชนและละเมิดสิทธิมนุษยชนของกองทัพเมียนมา รัฐบาลใหม่ของไทยต้องดำเนินการอย่างจริงจังในการปราบปรามขบวนการค้ายาเสพติด ค้าอาวุธที่เจ้าหน้าที่ไทยเข้าไปเกี่ยวข้อง

8. ต้องสร้างเครือข่ายความร่วมมือของขบวนการประชาธิปไตยในภูมิภาคอาเซียน และรักษาเอกภาพของขบวนการประชาธิปไตยภายในแต่ละประเทศ สร้างพลังเครือข่ายร่วมกันในภูมิภาค เพื่อให้ภูมิภาคนี้เป็นภูมิภาคแห่งการเคารพสิทธิมนุษยชน ยึดถือมนุษยธรรม เป็นภูมิภาคที่มีเสถียรภาพ มีความมั่นคงสงบสันติ สิทธิเสรีภาพเบ่งบาน มีความรุ่งเรืองทางเศรษฐกิจ และเป็นภูมิภาคของประชาชน โดยประชาชน เพื่อประชาชน