เสียงจากคนทำความสะอาดท่อระบายน้ำในปากีสถาน "ไม่มีงานไหนที่น่ารังเกียจ ผมเลี้ยงชีพด้วยการทำงานหนัก เสี่ยง และซื่อสัตย์ต่อหน้าที่ ผมพยายามอย่างดีที่สุด ถ้าคุณต้องการความสะอาดแต่ไม่ต้องการคนทำความสะอาด โปรดอย่าทำเช่นนี้ โปรดให้ความเคารพเรา"

9 พ.ค. 2566 ILO Voices แพลตฟอร์มการเล่าเรื่องแบบมัลติมีเดียขององค์การแรงงานระหว่างประเทศ (ILO) ได้นำเสนอเรื่องราวของ 'ชาฟิก อาเหม็ด มาสซี' คนทำความสะอาดท่อระบายน้ำ ในเมืองละฮอร์ ประเทศปากีสถาน และประธานสหภาพแรงงานสุขาภิบาลปัญจาบ

ชาฟิก อาเหม็ด มาสซี | ที่มาภาพ: Photo: ILO/OIT Abu Bakar Hussain

ผมเป็นพนักงานทำความสะอาดท่อระบายน้ำในลาฮอร์ ปากีสถาน งานของผมคือการล้างท่อระบายน้ำทิ้งที่อุดตัน ทุกครั้งที่ผมเข้าไปในท่อระบายน้ำ ผมไม่รู้ว่าจะรอดออกมาได้ไหม มันเสี่ยงที่จะถูกบาดด้วยใบมีดโกนและเศษแก้ว การได้รับบาดเจ็บเป็นเรื่องปกติของงานของผม สิ่งที่น่ากลัวที่สุดคือก๊าซ ก๊าซในท่อน้ำทิ้งบางชนิดไม่สามารถประเมินได้จากภายนอกท่อ แต่เมื่อคุณอยู่ในท่อแล้วขยับเท้าของคุณกากตะกอนก๊าซเหล่านั้นจะลอยขึ้นมา พวกมันมีพิษที่ทำให้คนตายได้ภายในไม่กี่วินาที

ผมชื่อ ชาฟิก อาเหม็ด มาสซี อายุ 45 ปี ผมเกิดที่ละฮอร์ พ่อของผมเป็นเจ้าหน้าที่สุขาภิบาลด้วย ส่วนแม่ของผมก็เป็นคนทำความสะอาด เมื่อผมอายุ 5 ขวบ พ่อของผมเสียชีวิต ตั้งแต่วันนั้นเป็นต้นมาชีวิตของผมก็เผชิญกับความยากลำบาก

เมื่อผมอายุได้ 7 ขวบ แม่ของผมแต่งงานใหม่ ผมไปอาศัยอยู่กับลุง ครูที่โรงเรียนใจดีกับผมมากและสนับสนุนทางการเงินให้ผมเรียนจนถึงชั้นมัธยมต้น

ผมเคยคิดว่าจะเรียนหนังสือเพื่อให้มีงานดีๆ ไม่ต้องทำงานที่ลำบาก แต่ชีวิตก็ไม่เป็นอย่างที่ผมหวังไว้ ผมเริ่มทำงานที่หน่วยงานด้านน้ําและสุขาภิบาล (WASA) ซึ่งมีหน้าที่ทำความสะอาดท่อระบายน้ำ ผมได้รับมอบหมายให้ทำงานที่สถานีกำจัดสิ่งปฏิกูล

ผมแต่งงานและมีลูกสองคน ลูกสาวของผมเกิดมาพร้อมกับรูโหว่ในหัวใจ เมื่อเธออายุได้ 2 ขวบ คุณหมอบอกผมว่าเธอต้องได้รับการผ่าตัดซึ่งมีค่าใช้จ่าย 1.1 แสนรูปี (ประมาณ 390 เหรียญสหรัฐฯ) มันยากสำหรับผมที่จะมีเงินขนาดนั้น ดังนั้นผมจึงต้องกู้เงิน

วันที่เธอได้รับการผ่าตัดเป็นวันที่ยากลำบากที่สุดในชีวิตของผม ผมจะไม่ลืมมัน ระหว่างการผ่าตัด ทางโรงพยาบาลไม่มีด้ายสำหรับเย็บแผล พวกเขาขอให้ผมซื้อด้ายเพิ่ม แต่ผมได้ใช้เงินกู้ไปหมดแล้วและไม่มีเงินเหลืออีกแล้ว ร้านขายยาต้องการเงิน 3,500 รูปี (ประมาณ 12.35 เหรียญสหรัฐฯ) ผมเพิ่งซื้อมอเตอร์ไซค์แบบผ่อนชำระ 34,000 รูปี (ประมาณ 120 เหรียญสหรัฐฯ) ในที่สุดก็ไม่มีทางเลือก ผมต้องขายมอเตอร์ไซค์ไปในราคา 8,000 รูปี (ประมาณ 28 เหรียญสหรัฐฯ) ทุกคนรู้ว่าชีวิตของลูกสาวมีความหมายอย่างไรสำหรับคนเป็นพ่อ ดังนั้นผมจึงขายมอเตอร์ไซค์คันนั้น ซื้อด้ายเย็บแผลและมอบให้กับโรงพยาบาล แพทย์ทำการผ่าตัดเสร็จสิ้น แต่อีก 6 เดือนต่อมา ลูกสาวของผมก็เสียชีวิต

มันเป็นช่วงเวลาที่ยากลำบากมาก ลูกสาวของผมจากไป ในตอนนั้น ผมไม่มีมอเตอร์ไซค์ เป็นหนี้ และต้องเดิน 25 กม. ไปทำงาน หลังคาบ้านของผมยังทำด้วยโคลนและมีรูรั่ว มันเป็นเช่นนี้มาหลายปีแต่ผมไม่สามารถแก้ไขได้ เมื่อฝนตกเราจะนั่งที่มุมเตียงทั้งคืนและอธิษฐานให้มันหยุดเพื่อเราจะได้นอนหลับ ข้าวของของเราเสียหายหมด

หลังจากลูกสาวของผมเสียชีวิต พี่สาวของผมขอให้ผมและลูกชายไปเยี่ยมเธอ ผมยืมเงิน 100 รูปี (ประมาณ 0.35 เหรียญสหรัฐฯ) จากเพื่อน เช่าจักรยานยนต์และเติมน้ำมันไป 80 รูปี และเก็บไว้ 20 รูปี มันเป็นฤดูร้อนและอากาศร้อนมาก ระหว่างทางลูกชายร้องขอน้ำ ผมเห็นแผงขายขนม ผมซื้อขนมและน้ำให้ลูกชาย แต่หลังจากกินขนมเสร็จ ลูกชายของผมบอกว่าเขายังหิวอยู่และต้องการขนมอีก แต่ตอนนั้นผมไม่มีเงิน 10 รูปีสำหรับซื้อขนมให้ลูกชายได้อีก

วันนั้นผมรู้สึกหมดหนทางที่ไม่สามารถเลี้ยงลูกได้ ผมจึงตัดสินใจว่าไม่ว่าจะเกิดอะไรขึ้น แม้ว่าผมจะต้องทำความสะอาดท่อระบายน้ำ เก็บขยะ หรืออะไรก็ตาม ผมจะไม่ปล่อยให้ลูกหิว หลังจากนั้นผมจึงขอโอนย้ายไปทำงานในท่อระบายน้ำ เหตุผลก็คือ งานท่อน้ำทิ้ง เมื่อคุณออกจากงาน คุณสามารถซ่อมครัวหรือห้องน้ำของใครสักคน อาจได้เงิน 100 ถึง 200 รูปี เป็นเวลา 23 ปีมาแล้ว ที่ผมทำงานให้กับ WASA และทำงานอยู่ในท่อระบายน้ำเป็นเวลา 8 ปี

เราพบเศษแก้ว ใบมีดโกน เศษไม้แหลมคม และสิ่งอื่นๆ มากมาย ทุกครั้งที่ผมลงไปในท่อระบายน้ำ ผมเสี่ยงที่จะได้รับบาดเจ็บ | ที่มาภาพ: © ILO/OIT Abu Bakar Hussain

ไม่มีใครลงไปในท่อระบายน้ำด้วยความเต็มใจ แต่เมื่อลูกๆ ของคุณหิวโหย มันก็ไม่สำคัญแล้ว เพราะลูก เมีย และครอบครัวนั้นสำคัญกว่า

อาจใช้เวลาไม่กี่วินาทีที่คนๆ หนึ่งจะเสียชีวิตในท่อระบายน้ำเพราะก๊าซพิษ เขาไม่รู้ด้วยซ้ำว่าเกิดอะไรขึ้นกับเขา ก๊าซบางชนิดสามารถตรวจสอบได้โดยการจุดไม้ขีดไฟ อีกวิธีหนึ่งคือโยนทรายเข้าไป หรือเมื่อเราเปิดฝาท่อน้ำทิ้ง เราจะดูว่ามันเป็นสีขาวหรือเหลือง ซึ่งนั่นแสดงว่ามีก๊าซอยู่ แต่มีก๊าซอีกชนิดหนึ่งในกากตะกอนที่สามารถปะทุออกมาจากด้านล่างและฆ่าคุณได้

เมื่อเราไปทำความสะอาดท่อน้ำทิ้ง เราจะเคาะประตูบ้านในละแวกนั้นซึ่งท่อเชื่อมต่อกับท่อระบายน้ำ แล้วแจ้งว่าคนของเรากำลังเข้าไปในท่อระบายน้ำเพื่อทำความสะอาด ดังนั้นโปรดอย่าทิ้งน้ำเสียหรือใช้ห้องน้ำ แต่ผู้คนกลับไม่ฟังพวกเรา

ตัวอย่างเช่น ถ้าคนกดชักโครก น้ำจะไหลโดยตรงไปยังคนทำงานที่นั่งอยู่ในท่อน้ำทิ้ง

อีกเหตุการณ์หนึ่งซึ่งผมเคยพบกับตัวเอง คือมีคนกำลังต้มข้าวอยู่ พวกเขาเทน้ำเดือดลงไปในท่อระบายน้ำ และมันก็ตกลงไปลวกร่างกายเพื่อนร่วมงานของผม

ท่อน้ำทิ้งบางแห่งสามารถทำความสะอาดได้ภายในหนึ่งชั่วโมง แต่บางท่อก็ใหญ่และอาจใช้เวลาเกือบ 2-3 วันในการทำความสะอาด | ที่มาภาพ: © ILO/OIT Abu Bakar Hussain

ในด้านความปลอดภัย แผนกของเราซื้อชุดดำน้ำจากญี่ปุ่น แต่ระบบบำบัดน้ำเสียของญี่ปุ่นกับของเรามีความแตกต่างกันอย่างมาก ชุดดำน้ำหนักเกินไปที่จะสวมใส่และทำงาน

นอกเหนือจากนั้น เรามีเข็มขัดนิรภัยที่เราคาดไว้ขณะลงไปในท่อระบายน้ำ เพื่อที่ว่าหากมีก๊าซ เราจะได้ดึงเพื่อนร่วมงานออกมาได้

เรื่องของสุขภาพ ขอบอกว่า ตา ผิวหนัง และปอด ได้รับผลกระทบมากที่สุด สายตาของผมอ่อนแอมากซึ่งทำให้ผมกังวล ผมยังมีปัญหาเรื่องการหายใจและรู้สึกเหนื่อยหลังจากทำงานเพียงช่วงสั้นๆ ผมคิดว่าคงทำงานได้อีกแค่ 5 ปี สูงสุด 10 ปี

ถ้าเราป่วยเข้าโรงพยาบาล แผนกก็ช่วยเรื่องค่าใช้จ่าย แต่พอออกจากโรงพยาบาลแล้วเราต้องจ่ายค่ายาเอง

หากเสร็จจากงานไม่ว่าในที่ใดๆ เราก็พยายามไปขอน้ำเพื่อทำความสะอาดร่างกายจากละแวกนั้น บางคนใจดีเตรียมสบู่ให้เรา เราก็พยายามพกสบู่ติดตัวไปด้วยเช่นกัน หากไม่ได้ทำเช่นนั้นเราก็จะกลับไปที่ศูนย์ของเราเพื่ออาบน้ำและเปลี่ยนเสื้อผ้า | ที่มาภาพ: © ILO/OIT Abu Bakar Hussain

เมื่อ 2-3 ปีก่อน มีทีวีช่องหนึ่งมาสัมภาษณ์ผม ผมให้สัมภาษณ์โดยคิดว่ามันจะช่วยปรับปรุงบางอย่างให้กับคนทำงานอย่างพวกผมได้ และผมจะเป็นกระบอกเสียงให้กับพวกเขา แต่เมื่อบทสัมภาษณ์ออกอากาศ มันกลับมีผลกระทบในทางลบ

ลูกชายของผมต้องออกจากโรงเรียน นักเรียนคนหนึ่งเห็นการสัมภาษณ์และบอกทุกคนว่าพ่อของเพื่อนร่วมชั้นเป็นคนทำความสะอาดท่อระบายน้ำ หลังจากนั้นลูกชายของผมถูกรังแก พวกเขาไม่ยอมนั่งกินข้าวกับลูกชายของผม พวกเขาทิ้งอาหารกลางวันของลูกชายผมลงในถังขยะ ในตอนที่เล่นกัน พวกเขาโยนลูกบอลลงชักโครกและบอกลูกชายผมว่าพ่อเป็นคนทำความสะอาดท่อน้ำทิ้ง ดังนั้นจงนำลูกบอลกลับมาได้ ลูกชายของผมโกรธและมีเรื่องทะเลาะวิวาทกัน ผมไปหาครูและขอให้พวกเขาหยุดไม่ให้เด็กๆ ทำเช่นนั้น แต่มันก็ไม่ได้ผล

ญาติและคนในละแวกนั้นมองเราด้วยความรังเกียจ เพื่อนของผมคนหนึ่งขอให้ภรรยาของผมห้ามไม่ให้ผมทำงานนี้ เพราะเขาได้รับความเคารพในชุมชนและจะส่งผลกระทบต่อชื่อเสียงของเขา หากคนรู้ว่าเขาเป็นเพื่อนกับคนทำงานในท่อน้ำทิ้ง

ผมปวดใจมาก คนๆ หนึ่งทำทุกอย่างเพื่อคนที่เขารัก แต่กลับถูกคำพูดหรือถูกแสดงความรังเกียจ ผมอธิบายให้ภรรยาฟังว่าผมทำงานหนัก และไม่ขออะไรจากใคร ไม่ขอทาน ไม่กู้เงิน และหาเงินใช้เอง เธอค่อยๆ เข้าใจ ผมอธิบายให้ลูกชายฟังด้วย เพื่อที่เขาจะได้ไม่รังเกียจผม

โดยทั่วไปแล้ว สังคมจะดูถูกพวกเราคนทำงานในท่อน้ำทิ้ง เรียกพวกเราด้วยถ้อยคำที่ไม่ให้เกียรติ แต่ผมไม่ได้บอกว่าพวกเขาทั้งหมดเป็นคนไม่ดี มีบางคนที่ดี มีผู้หญิงคนหนึ่งในเมืองยะโฮร์ เมื่อใดก็ตามที่เราทำงาน เธอจะนำน้ำเย็นหรือน้ำผลไม้มามอบให้เราในช่วงฤดูร้อน และให้ชากับบิสกิตแก่เราในช่วงฤดูหนาว ซึ่งเธอจะใช้ถ้วยชามอย่างดีโดยไม่รังเกียจพวกเราเลย

ผมหวังว่าลูกชายของผมจะเรียนเก่งและได้งานดีๆ ผมหวังว่างานหนักที่ผมทำมาทั้งชีวิตจะไม่สูญเปล่า | ที่มาภาพ: © ILO/OIT Abu Bakar Hussain

ในอนาคตปากีสถานอาจกลายเป็นกองขยะ เพราะผู้คนต่างออกจากงานประเภทนี้ เนื่องจากพวกเขาไม่ได้รับความเคารพต่ออาชีพ ขาดความปลอดภัยในการทำงาน และเงินเดือนก็ต่ำเกินไป สิ่งเหล่านี้ควรถูกแก้ไขให้ดีขึ้น

ควรมีมาตรการความปลอดภัยมากกว่านี้ ชีวิตของผมก็มีความสำคัญเท่ากับชีวิตของคนอื่น ในต่างประเทศ คนทำความสะอาดท่อระบายน้ำจะได้รับการตรวจสุขภาพที่เหมาะสมทุกเดือน เราควรจะมีสิ่งนี้ด้วย ควรมีชุดดำน้ำที่เบากว่า เรายังต้องการรองเท้า ถุงมือ และหน้ากากป้องกันด้วย

ในช่วง 4 ปีที่ผ่านมา ผมได้พยายามแสดงความคิดเห็นผ่านช่องทางต่างๆ เพื่อปรับปรุงเรื่องความปลอดภัยและเงินเดือนของคนทำความสะอาดท่อระบายน้ำและคนทำงานสุขาภิบาลอื่นๆ ผมได้ติดต่อกับรัฐบาลและองค์กรพัฒนาเอกชน (NGO) ผมได้ร้องขอให้องค์การแรงงานระหว่างประเทศ (ILO) ให้ความสำคัญกับเรื่องนี้ด้วย ข้อความของผมที่ส่งถึงพวกเขาทั้งหมด คือการสร้างความตระหนักเพื่อให้ผู้คนเข้าใจสถานการณ์ของเรา พวกเขาควรให้การฝึกอบรมที่เหมาะสมแก่คนทำความสะอาดท่อระบายน้ำด้วย

ไม่มีงานไหนที่น่ารังเกียจ มันคือความคิดที่ต้องเปลี่ยนแปลง ถ้าผมไม่ทำงานนี้ ก็จะมีคนอื่นที่ทำงานนี้ และพวกเขาก็จะเป็นมนุษย์เหมือนผมด้วย ผมเลี้ยงชีพด้วยการทำงานหนัก เสี่ยง และซื่อสัตย์ต่อหน้าที่ ผมพยายามอย่างดีที่สุด และผมต้องการอนาคตที่ดีกว่าให้แก่ลูกชายของผมและชุมชนของเรา ผมขอให้ผู้คนโปรดเคารพคนทำความสะอาด ถ้าคุณต้องการความสะอาดแต่ไม่ต้องการคนทำความสะอาด โปรดอย่าทำเช่นนี้ โปรดให้ความเคารพเรา.

พนักงานสุขาภิบาลควรได้รับความเคารพมากขึ้น เราทํางานที่เป็นอันตรายเพื่อให้ผู้คนได้เพลิดเพลินกับสภาพแวดล้อมที่สะอาด  | ที่มาภาพ: © ILO/OIT Abu Bakar Hussain

ที่มา:
As a sewer worker, I want respect and safer working conditions (ILO Voices, 7 April 2023)