วิทยากร  บุญเรือง

ในรอบสัปดาห์นี้ความเคลื่อนไหวสำคัญเกี่ยวกับแรงงาน ที่ถือว่าเป็นเรื่องที่น่าจับตามองก็คือเรื่องที่เกี่ยวข้องกับเงินกองทุนประกันสังคมประกันสังคม

โดยเรื่องแรก สำนักงานประกันสังคม (สปส.) ได้ออกมาตรการช่วยเหลือด้วยการลดการจ่ายเงินสมทบ ตามมาตรา 33 โดยส่วนของนายจ้างและลูกจ้างจะลดเงินสมทบ 1.5% เหลือเพียง 3.5% ต่อเดือน สำหรับรัฐบาลลดเงินสมทบเข้ากองทุน 0.5% เหลือเพียง 2.25% ซึ่งรัฐจะประหยัดงบประมาณรวม 3,800 ล้านบาท ช่วยลดต้นทุนการผลิตของนายจ้างกว่า 3 แสนราย คิดเป็นเงิน 11,600 ล้านบาท ส่วนลูกจ้าง 8.8 ล้านคนจะได้ลดรายจ่าย 11,600 ล้านบาท ซึ่งวิธีนี้จะทำให้นายจ้างคงการจ้างงานได้อย่างน้อย 6 หมื่นคน ส่วน สปส.คืนเงินเข้าระบบเศรษฐกิจสูงถึง 27,000 ล้านบาทต่อเดือน ซึ่งมาตรการทั้งหมดนี้จะมีผลใช้บังคับประมาณต้นปี 2552 เป็นระยะเวลา 1 ปี เนื่องจากต้องมีการแก้ไขกฎกระทรวงก่อน

ส่วนอีกเรื่องหนึ่งที่โดนวิพากย์ วิจารณ์อย่างหนัก ก็คือแนวคิดที่จะนำเงินจากสำนักงานประกันสังคม(สปส.) ประมาณ 1 แสนล้านบาทไปปล่อยกู้ให้ข้าราชการครูในอัตราดอกเบี้ยต่ำ เพื่อแก้ไขปัญหานี้สินครู

ซึ่งเรื่องนี้ถูกแรงต้านอย่างกว้างขวาง โดยเฉพาะซีกแรงงาน และดูเหมือนว่าประเด็นนี้จะตกไป เมื่อ นายศรีเมือง เจริญศิริ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการ (ศธ.) ได้กล่าวถึงความเป็นไปได้ของแนวคิดนี้ว่าเรื่องดังกล่าวเป็นเพียงแนวคิดที่ตนได้หารือเบื้องต้นกับนางอุไรวรรณ เทียนทอง รัฐมนตรีว่าการกระทรวงแรงงาน เท่านั้น ยังไม่ได้มีการดำเนินการแต่อย่างใด อย่างไรก็ตาม ตนเห็นว่าแหล่งเงินกู้มีอยู่หลายแห่ง ไม่จำเป็นจะต้องใช้แหล่งเงินจากประกันสังคมเพียงแห่งเดียว และปัจจุบันครูก็มีแหล่งเงินกู้อยู่หลายแห่งแล้ว เช่น สหกรณ์ออมทรัพย์ครู เป็นต้น แต่หากแหล่งเงินกู้ที่มียังไม่เพียงพอ ก็ต้องหาแนวทางอื่นมาช่วยเหลือ ทั้งนี้หากมีโอกาสหารือกับทุกฝ่าย และได้รับความเห็นชอบในการนำเงินประกันสังคมมาใช้ก็น่าจะเป็นเรื่องที่ดี อย่างไรก็ตามเมื่อมีผู้คัดค้านก็เป็นไปได้ที่จะยกเลิกการนำเงินประกันสังคมมาใช้หนี้ครู

ทั้งนี้ไม่ใช่เรื่องใหม่ สำหรับการจะแตะเงินประกันสังคม เพราะย้อนไปเมื่อปี พ.ศ. 2548 รัฐบาลไทยรักไทยมีแผนการที่จะนำระบบประกันสังคมรวมเข้าไปอยู่ภายใต้การบริหารของสำนักหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ (สปสช.) ซึ่งเป็นผู้ดูแลโครงการ 30 บาทรักษาทุกโรค และจะรวมอีก 3 ระบบเกี่ยวกับสุขภาพเข้าไปด้วย ได้แก่ ระบบสวัสดิการด้านรักษาพยาบาลสำหรับข้าราชการ-รัฐวิสาหกิจ ระบบหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้า และสิทธิพระราชบัญญัติคุ้มครองผู้ประสบภัยจากรถ แผนการครั้งนั้นถูกคัดค้านอย่างหนักเช่นกัน ทำให้รัฐบาลต้องออกมาแก้ลำว่าจะไม่มีการยุบรวมเงินกองทุนของระบบประกันสุขภาพ แต่เป็นเพียงการยุบรวมในเชิงข้อมูลบริหารจัดการเพื่อป้องกันการซ้ำซ้อน

ทั้งนี้ส่วนใหญ่แรงต้านเกี่ยวกับการเข้าไปบริหารจัดการหรือปฏิรูประบบเงินกองทุนประกันสังคมมักจะเกิดขึ้นมาจากฐานความคิดที่ว่า ไม่ควรนำเงินสมทบของแรงงานไปร่วมอุดหนุนกับสวัสดิการอื่นๆ และ เป็นการนำเงินประกันสังคมไปใช้หาเสียงให้กับพรรคการเมือง นักการเมือง

แต่ทั้งนี้ผลเสียส่วนหนึ่งของการ ป้องกันไม่ให้มีการไปแตะกองทุนประกันสังคมก็คือ การก้าวไปสู่สวัสดิการครบวงจรแก่คนหมู่มาก โดยเฉพาะการสร้างสวัสดิการไปถึงแรงงานนอกระบบ เป็นไปได้ล่าช้า และดูเหมือนเป็นการกีดกันและสร้างระดับมาตรฐานสวัสดิการสังคมหลายระดับ คือ ข้าราชการมีระบบสวัสดิการแบบหนึ่ง, แรงงานในระบบมีสวัสดิการแบบหนึ่ง และแรงงานนอกระบบมีสวัสดิการแบบหนึ่ง ซึ่งแต่ละกลุ่มมีสวัสดิการที่มีคุณภาพลดหลั่นกันไป

นี่คือสิ่งที่กำลังเกิดอยู่ในสังคมนี้ และได้สร้างอุปสรรคที่สำคัญที่สุดก็คือ ค่านิยมปกป้องผลประโยชน์แก่กลุ่มตนเอง เข้าวลีที่ว่า จ่ายมากย่อมได้สวัสดิการมาก ซึ่งผิดกับหลักการสร้างรัฐสวัสดิการ คือ การจ่ายตามอัตราก้าวหน้า เพื่อเฉลี่ยสวัสดิการให้กับคนที่หาเงินได้น้อยกว่า

ท้ายที่สุด ผู้เขียนเห็นว่าสวัสดิการต่างๆ ของกลุ่มคนในสังคมควรมีมาตรฐานเดียวกันไม่แบ่งแยกเป็นระดับชั้น ซึ่งรัฐจะต้องจัดระบบการนำเงินภาษีและเงินสมทบผู้ประกันตน รวมถึงการเก็บภาษีก้าวหน้า ภาษีฟุ่มเฟือย การตัดงบที่ไม่จำเป็น (งบอุดหนุนชนชั้นนำ, งบทางการทหาร) มาบริหารจัดการโดยให้ได้ประโยชน์กับคนทุกคนอย่างเสมอหน้า

มิใช่ ข้าราชการมีสวัสดิการที่ดีที่ครอบคลุมถึงครอบครัว, แรงงานชั้นกลางก็ได้รับสวัสดิการในระดับที่ดีลงมาหน่อย แต่แรงงานนอกระบบได้รับเพียงเศษสวัสดิการเพียงน้อยนิด อย่างในปัจจุบัน